Rozbudowa stadionu na Azotanii musi wiązać się z wycięciem drzew wokół stadionu.
W publikacji z 7 października 2023 r. pojawiają się zdjęcia, które mają zwizualizować mieszkańcom Jaworzna rozmach planowanych przez miasto inwestycji, na których realizację władze pozyskały środki z Programu Inwestycji Strategicznych (komponentu Polskiego Ładu premiera Mateusza Morawieckiego).
Widzimy 2 kolorowe zdjęcia, jedno mniej kolorowe i mapę, ilustrujące realizację projektu: budowa Stadionu Lekkoatletycznego Azotania przy ul. Moniuszki na Podłężu oraz 4 zdjęcia o bardziej przytłumionych barwach, ilustrujące realizację projektu: budowa Skateparku w Parku Podłęże. Łukasz Kolarczyk ujawnił łączną sumę środków pozyskanych na realizację obu projektów: 30 mln PLN. Obydwa projekty mają odpowiedzieć na potrzeby społeczności lokalnej. Zapewne ma to związek z deklaracją ministra-członka Rady Ministrów w rządzie Mateusza Morawieckiego, przewodniczącego Komitetu Stałego Rady Ministrów i sekretarza Rady Ministrów: Łukasza Schreibera: „Warto zwrócić uwagę, że to samorządowcy, w porozumieniu z mieszkańcami, decydują o tym i zgłaszają projekty, jakie chcieliby widzieć w realizacji u siebie […]”.
PYTANIE brzmi: Kiedy odbyły się konsultacje społeczne w wyniku których władze miasta zdecydowały o realizacji dwóch wymienionych projektów? Jaki był wynik konsultacji społecznych i ile osób w nich uczestniczyło?
Od 7 października 2023 r. znane są wyniki konkursu ogłoszonego w ramach VIII edycji Programu Inwestycji Strategicznych (jednego z elementów flagowego pomysłu poprzedniej władzy: tzw. Polskiego Ładu). Miasto Jaworzno zgłosiło 3 wnioski o dofinansowanie i uzyskało dofinansowanie we wszystkich kategoriach:
˗ Budowa i rozwój infrastruktury sportowo-rekreacyjnej w Jaworznie ˗ 30 000 000,00 PLN;
˗ Poprawa efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej w Jaworznie ˗
8 000 000,00 PLN;
˗ Poprawa efektywności energetycznej Szpitala Wielospecjalistycznego w Jaworznie wraz z instalacją urządzeń do wentylacji ˗ 2 000 000,00 PLN.
Dofinansowanie tego typu inwestycji z budżetu państwa wynosi do 90% wartości zadania (min. 10% wkładu własnego).
Od ogłoszenia wyników konkursu upłynęły ponad 4 miesiące.
PYTANIE brzmi: Czy został ogłoszony przetarg na wykonanie inwestycji? Kiedy został ogłoszony? Jakie są jego wyniki?
Odpowiedź brzmi, jeszcze nie! Nie wiadomo więc czy planowane środki wystarcza na budowę stadionu!
Mało kto już teraz pamięta, że historia projektu Azotanii liczy sobie co najmniej 7 lat. Wtedy bowiem były przez władze miasta podejmowane próby urzeczywistnienia ich megalomańskich wizji w postaci „Lekkoatletycznego Miasteczka” w lokalizacjach ˗ najpierw Gródek, potem ˗ Podłęże ˗ kosztem mieszkańców tamtych osiedli i ich terenów zielonych. Mieszkańcy jednak dali wtedy skuteczny odpór megalomańskim wizjom władzy.
Rzecz nie w tym, że jesteśmy przeciwni projektowi rozbudowy stadionu lekkoatletycznego w taki sposób, aby spełniał wymagane przez organizacje sportowe parametry. Jeżeli społeczność lokalna tej inwestycji potrzebuje, czemu dała wyraz wrzetelnych konsultacjach społecznych, inwestycja powinna zostać zrealizowana. Pojawiają się jednak wątpliwości, które ˗ przed „wbiciem pierwszej łopaty w ziemię” ˗ powinny zostać rozstrzygnięte:
Czy tej inwestycji ludzie NAPRAWDĘ chcą?
Jeżeli w wyniku rzetelnych konsultacji społecznych ludzie zdecydowali, że tej inwestycji chcą, jak ją zrealizować, żeby uniknąć wycinki kilkudziesięcioletnich drzew?
Od 15 października 2023 r. sytuacja polityczna w kraju się zmieniła. Jaką władze miasta mają gwarancję ˗ a my chcemy ją zobaczyć w formie pisemnej ˗ że dofinansowanie inwestycji z budżetu państwa na poziomie 90% zostanie podtrzymane? Jeżeli nie zostanie, skąd władze wezmą środki na jej realizację? Czy będzie tak, że służby miejskie wytną kilkudziesięcioletnie drzewa i ˗ jak w dobrze znanym tragicznym przykładzie z Dąbrowy Narodowej ˗ po pomysłach Pawła Silberta zostanie tylko cmentarzysko?
Paweł Silbert bez mrugnięcia okiem zgodził się na wycinkę setek hektarów lasów w Jaworznie. Uwierzył w wyborcze mrzonki PiSu i skusiło go marzenie o fabryce samochodów elektrycznych. Teraz pyta facebooka o zmiany klimatyczne. Czy to poszukiwanie usprawiedliwienia dla barbarzyńskiej wycinki drzew?
Nie ma chyba mieszkańca Jaworzna, który widząc ogrom wyciętych drzew, nie westchnął by z żalu. W czasie, gdy sprawy klimatu są dla nas tak szczególnie istotne, miasta dbają o tereny zielone i obejmują je szczególną ochroną. Jaworzno też kiedyś uznawane było za zielone i przyjazne środowisku. Do czasu…
Ciężkowice wycinka lasu, 11.2023
Władze miasta na czele z prezydentem Silbertem dały się omamić obietnicom polityków PiSu o fabryce samochodów elektrycznych. Prezydent w euforii pozwolił na wycięcie ogromnych połaci lasów. W skali niespotykanej w historii Jaworzna. Nie mając praktycznie żadnych gwarancji, że Izera jednak powstanie.
Jaworznicki Obszar Gospodarczy – wycinka lasu
Wielu mieszkańców Jaworzna nie mogło uwierzyć czytając ostatni wpis prezydenta na facebooku, w którym nagle pyta o zmiany klimatyczne.
– Ciekawe kiedy w końcu dowiemy się jak to naprawdę jest ze zmianami klimatycznymi? Ile w tym wszystkim polityki, a ile wynika z rzetelnie przeprowadzonych i zweryfikowanych badań naukowych? – pyta na swoim koncie Paweł Silbert i przytacza artykuł z Wirtualnej Polski.
Czy facebook stał się dla prezydenta źródłem wiedzy na temat zmian klimatycznych, czy raczej jest to kolejna zagrywka wyborcza? Wygląda na to, że prezydent postanowił się nieco wybielić i szuka usprawiedliwienia dla swoich nieprzemyślanych działań.
Pod postem rozgorzała dyskusja i wiele osób zapytało o to prezydenta wprost. Głos zabrała także Radna Barbara Ziętek.
– Panie Prezydencie wątpi Pan w naukę? 97% naukowców jest zgodnych, że zbliżamy się do katastrofy klimatycznej. Zmiany jakie wskazują naukowcy będą zagrażać życiu na Ziemi. Według Prof. Malinowskiego za zmiany odpowiada człowiek, w tym Pan, bo pozwala Pan wycinać drzewa. Tylko zmiany systemowe uratują nas przed katastrofą. Na szczęście Pana zdanie nie jest brane przez naukowców pod uwagę. Wstyd Panie Prezydencie. A może to metoda na usprawiedliwienie Pana negatywnego wkładu w te negatywne zmiany klimatu – napisała Barbara Ziętek.
Państwu pozostawiamy ocenę działań prezydenta w zakresie ochrony środowiska. Ale ogród będzie musiał nieco powiększyć, aby zasadzić na powrót 240 ha wyciętych przez siebie drzew.
Każde miasto ma swoje skarby (i tajemnice). Bywają nimi spektakularne, oszałamiające rozmachem pejzaże, bywają nimi kameralne, ustronne zakątki, których bliski horyzont ogranicza ściana zieleni. Mniej lub bardziej ukryte dla oka obserwatora, przyciągają uwagę przyrodnika, turysty, „zwykłego” mieszkańca miasta, który przemieścił się na – z reguły – dość ograniczoną od swojego domu odległość, żeby zobaczyć, usłyszeć, dotknąć, powąchać, czasem spróbować… W rutynie codzienności nasz wzrok, słuch czy węch doświadczają presji bodźców typowych dla warunków miejskiego życia ˗ hałasu przede wszystkim. Możliwość wyrwania się spod jego przemożnego wpływu docenia wielu z nas. I wtedy, jeżeli mamy szczęście mieszkać w miejscu o unikalnych walorach przyrodniczych ˗ a my mieszkańcy Jaworzna takie szczęście mamy ˗ raczej niewielkiego wysiłku będzie wymagała od nas ograniczona w przestrzeni i czasie podróż do najbliższego ustronia, gdzie będziemy mogli odetchnąć od miejskiego chaosu. Mieszkamy w mieście przyrodniczych skarbów. Znamy je, odwiedzamy, zachwycamy się nimi.
Są wśród nich obszary, które powinny – na mocy uregulowań prawnych sięgających lat 80. i 90. – podlegać szczególnie troskliwej ochronie (czy podlegają?). Należą do nich: 1) rezerwat przyrody – „Dolina Żabnika”; 2) obszar chronionego krajobrazu – „Dobra-Wilkoszyn”; 3) powierzchniowy pomnik przyrody – „UroczyskoSodowa Góra” („Sasanka”); 4) użytek ekologiczny – „Remiza leśna Bucze”. Są wśród nich obszary, które – zdaniem badaczy dobrze znających te tereny – powinny zostać objęte ochroną prawną (czy są?). Należą do nich: 5) obszar chronionego krajobrazu – Kompleks leśny Kolawica; 6) zespół przyrodniczo-krajobrazowy – Uroczysko Sodowa Górawraz z centrum edukacji ekologicznej GEOsfera; 7) obszar Natura 2000 – Łąki w Jaworznie-Ciężkowicach; 8) użytek ekologiczny – Młaki i łąki w Wilkoszynie i Ciężkowicach; 9) użytek ekologiczny – Murawy na Górze Wielkanoc w Ciężkowicach; 10) użytek ekologiczny – Remizy leśne i łąki „Pola-Mostki” w Ciężkowicach; 11) użytek ekologiczny – Murawy na Glinnej Górze i Górze Bielany w Borach; 12) użytek ekologiczny – Dolina BiałejPrzemszy powyżej ujścia Koziego Brodu. Zakola Białej Przemszy – murawy piaszczyskowe, wilgotne łąki, łęgi i bory; 13) użytek ekologiczny – Torfowiska i młaki w rejonie stawu „Podkowa” na terenach poeksploatacji piasku; 14) obszar przyrodniczo cenny – Góra Przygoń i PodLeszczyną w Ciężkowicach; 15) obszar przyrodniczo cenny – Rudna Góra; 16) obszar przyrodniczo cenny – Zalewiska pogórnicze w kompleksie leśnym „Podłęże”; 17) obszar przyrodniczo cenny – Zalew Łęg; 18) obszar przyrodniczo cenny – Stawy Belnik; 19) obszar przyrodniczo cenny – Zalew Sosina; 20) obszar przyrodniczo cenny – Góra Grodzisko; 21) obszar przyrodniczo cenny – Góra Korzeniec; 22) obszar przyrodniczo cenny – Hałdy pogórnicze w Dąbrowie Narodowej „Szczotkach”; 23) obszar przyrodniczo cenny – Zwał „Wapniówka” w Szczakowej; 24) obszar chronionego krajobrazu – NieckaWilkoszyńska. Przyjrzyjmy się istniejącym obszarom chronionym (obszarom rekomendowanym do objęcia ochroną przyjrzymy się w kolejnym artykule).
Rezerwat przyrody „Dolina Żabnika”. „Dolina potoku Żabnik jest jednym z najpiękniejszych krajobrazowo zakątków miasta i regionu. Meandrujący wśród borów sosnowych potok, płynie wąską doliną, tworząc miejscami urokliwe zakola i rozlewiska. Specyficzne warunki tego miejsca przyczyniły się do nagromadzenia wielu osobliwości przyrodniczych. Szczególnie bogata i zróżnicowana jest flora i fauna obszaru. […] Zarówno skład gatunkowy występujących na terenie doliny zwierząt jak i ich różnorodność sprawiają, że obszar doliny Żabnika stanowi unikatowy, także pod względem faunistycznym, teren w skali województwa śląskiego. O jego swoistym charakterze, a tym samym o bogactwie żyjących tu zwierząt, decyduje głównie występowanie na stosunkowo niewielkim obszarze kilku typów siedliskowych”. (Barbara Tokarska-Guzik, Adam Rostański, Jacek Gorczyca, AleksanderHerczek, Renata Dulias, „Waloryzacja przyrodnicza miasta Jaworzna”;Przyroda 2012 pdf.pdf (sbc.org.pl)). Odnotowano tu występowanie: a) chronionych gatunków roślin, w tym objętych ochroną ścisłą (20 gatunków) oraz ochroną częściową (3 gatunki); b) gatunków zagrożonych i regionalnie rzadkich (9); c) chronionych gatunków zwierząt, w tym bezkręgowców (ponad 3 [dokładnej liczby źródło nie podaje]) oraz kręgowców (ponad 4 wśród płazów, 3 wśród gadów, 22 wśród ptaków, 5 wśród ssaków). [* nazwy gatunków wymienione pod artykułem]„Malownicza dolina potoku Żabnik, stanowiąca ostoję dla naturalnych zbiorowisk roślinnych, zagrożonych i rzadkich roślin i zwierząt, posiada ogromne znaczenie nie tylko w skali miasta ale i całego regionu, chroniąc coraz rzadsze fragmenty naturalnej przyrody”.
Kaczki, Dolina Żabnika 2020
Obszar chronionego krajobrazu – „Dobra-Wilkoszyn”. „Kompleks leśny kryje wiele osobliwości przyrody nieożywionej i ożywionej. Do jego walorów należą źródła wody siarczanej o właściwościach leczniczych i prowadzący czyste wody potok Łużnik. W granicach obszaru chronionego występują zbiorowiska leśne: bory i lasy mieszane oraz nieleśne: łąkowe i murawowe, a także nadwodne i wodne. Najcenniejsze fragmenty leśne to zbiorowiska o charakterze grądowym z zachowanym naturalnym runem, jak również wilgotne łąki trzęślicowe i zbiorowiska wodne i nadwodne towarzyszące potokowi, niewielkim stawkom w północnej części kompleksu i zalewiskom pogórniczym w części zachodniej”. Odnotowano tu występowanie: a) chronionych gatunków roślin, w tym objętych ochroną ścisłą (19 gatunków) oraz ochroną częściową (7 gatunków); b) gatunków zagrożonych i regionalnie rzadkich (12); c) chronionych gatunków zwierząt, w tym bezkręgowców (ponad 2) oraz kręgowców (ponad 4 wśród płazów, 2 wśród gadów, 22 wśród ptaków, 5 wśród ssaków). „Obszar pełni ważną funkcję przyrodniczą jako ostoja dla rzadkich składników flory i fauny. Istotna jest także jego funkcja naukowa i społeczna (rekreacja i edukacja). Przez południowo-zachodni fragment kompleksu poprowadzona jest ścieżka dydaktyczna”.
Powierzchniowy pomnik przyrody – „Uroczysko Sodowa Góra” („Sasanka”). „Walory przyrodniczo-krajobrazowe tej części miasta, których dokumentacja sięga końca XIX wieku, zadecydowały o objęciu wydzielonego fragmentu leśnego ochroną w formie powierzchniowego pomnika przyrody. Obiekt ten należy do najstarszych na terenie miasta, a powołano go przede wszystkim dla zabezpieczenia stanowiska sasanki otwartej i dziewięćsiła bezłodygowego”. Na przestrzeni lat stanowiska sasanki otwartej ˗ gatunku krytycznie zagrożonego i objętego ochroną ścisłą ˗ odnotowywano coraz rzadziej (dewastacja, zmiany ekosystemowe) ˗ aż do ich całkowitego zaniku. Mimo tej straty, uroczysko zachowuje całą paletę cennych właściwości: nadal zachwyca bioróżnorodnością,zarówno w aspekcie zróżnicowania flory, jak i fauny. Zróżnicowaniu ukształtowania krajobrazu (wzniesienia porośnięte lasem i rozległe tereny otwarte) odpowiada zróżnicowanie pokrywy roślinnej. Odnotowano tu występowanie: a) chronionych gatunków roślin, w tym objętych ochroną ścisłą (8 gatunków) oraz ochroną częściową (6 gatunków), b) gatunków rzadkich i zagrożonych w skali regionalnej (4); c) chronionych gatunków zwierząt, w tym bezkręgowców (2) oraz kręgowców (3 wśród płazów, 2 wśród gadów, 32 wśród ptaków, 6 wśród ssaków). Walorom przyrodniczym odpowiadają walory historyczno-krajobrazowe (warpie, tj. pozostałości po dawnej eksploatacji rud cynku i ołowiu). „Obszar Sodowej Góry, mimo znacznego przeobrażenia wszystkich elementów środowiska przyrodniczego (eksploatacja kopalin, użytkowanie rolnicze gruntów, postępująca zabudowa), charakteryzuje się wysokimi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi. Teren ten ˗ mający znaczenie ponadlokalne ˗ posiada połączenia z innymi obszarami przyrodniczo cennymi: dogodne połączenie poprzez kompleks otwartych terenów rolniczych z kompleksem leśnym Dobra-Wilkoszyn (teren chroniony w formie obszaru chronionego krajobrazu)”.
Sodowa Góra w otoczeniu pól uprawnych. Widok od strony południowo-wschodniej (Fot. B. Tokarska-Guzik)
Użytek ekologiczny „Remiza leśna Bucze” w Pieczyskach. „Na obszarze chronionym potwierdzono występowanie zbiorowiska lasu liściastego o charakterze grądu. […]. Mimo, że obszar [użytku] zajmuje ograniczoną powierzchnię, jego skład gatunkowy jest zróżnicowany i bogaty”. Odnotowano tu występowanie: a) chronionych gatunków roślin, w tym objętych ochroną ścisłą (8 gatunków) oraz ochroną częściową (8 gatunków); b) gatunków zagrożonych i regionalnie rzadkich (2); c) chronionych gatunków zwierząt, w tym bezkręgowców (ponad 3) oraz kręgowców (4 wśród płazów, 1 wśród gadów, 26 wśród ptaków, 4 wśród ssaków). „Remiza leśna „Bucze”, mimo znacznego przeobrażenia elementów środowiska przyrodniczego (izolacja obszaru jako „wyspy ekologicznej”, eksploatacja surowców skalnych w przeszłości, składowanie odpadów, użytkowanie rolnicze gruntów, postępująca zabudowa), charakteryzuje się wysokimi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi. Obszar pełni ważną funkcję przyrodniczą jako ostoja dla rzadkich składników flory i fauny oraz element systemu powiązań przyrodniczych (węzeł ekologiczny) na terenie miasta. Teren ten – mający znaczenie ponadlokalne – posiada połączenia z innymi obszarami przyrodniczo cennymi: z kompleksem leśnym Dobra-Wilkoszyn oraz z kompleksem leśnym Jeziorki”.
Każde miasto ma swoje ˗ i tylko swoje ˗ unikatowe zakątki, z którymi jest kojarzone. Jaworzno jest miastem o niezwykłym potencjale bioróżnorodności, którą powinniśmy chronić i pielęgnować. Czy pozwolimy na to, aby ktoś nam ten skarb bioróżnorodności zabrał? Zniszczył go? Spieniężył – tylko dlatego że – póki co – może, bo jeszcze ma wpływ na zarządzanie miastem?
Nie pozwólmy ograbić się z najcenniejszych zasobów przyrodniczych naszego miasta! Niezależnie od tego, kto byłby sprawcą tego procederu – władze lokalne, regionalne, centralne (specustawa!) czy Lasy Państwowe (Nadleśnictwo Chrzanów) – nie pozwólmy sobie odebrać dostępu do przyrody! Nie odbiorą nam ich, jeżeli konsekwentnie będziemy mówili STOP GRABIEŻY PRZYRODY! Dość forsowania – bez zgody mieszkańców – absurdalnych pomysłów inwestycyjnych służących WYŁĄCZNIE zaspokojeniu megalomańskich wizji oderwanej od rzeczywistości władzy!
Niszczeniu przyrody – i ludzi – mówimy NIE!
Agata Empfinger, Wioletta Tomala-Kania
Źródło: Przyroda miasta Jaworzna, Barbara Tokarska-Guzik, Adam Rostański, Jacek Gorczyca, Aleksander Herczek, Renata Dulias
Z inicjatywy Stowarzyszenia Zielone Jaworzno, w trybie interpelacyjnym – do Prezydenta Miasta Jaworzna – zostały skierowane pytania j/n.
Przed 11-laty Urząd Miasta Jaworzna zlecił, czyli wydał pieniądze publiczne, na udokumentowanie zasobów przyrodniczych miasta Jaworzna.
Powstała publikacja „Przyroda miasta Jaworzna”, przygotowana na podstawie „Waloryzacji przyrodniczej miasta Jaworzna” (Barbara Tokarska-Guzik, Adam Rostański, Jacek Gorczyca, Aleksander Herczek, Renata Dulias).
Dokumentacja zawiera wykaz istniejących obszarów chronionych oraz obszarów proponowanych do objęcia ochroną.
Wśród obszarów chronionych wymienione zostały:
1. Dolina Żabnika – rezerwat przyrody, 2. Dobra-Wilkoszyn – obszar chronionego krajobrazu, 3. Uroczysko Sodowa Góra (Sasanka) – powierzchniowy pomnik przyrody, 4. Remiza leśna Bucze – użytek ekologiczny.
Wśród obszarów proponowanych do objęcia ochroną wymienione zostały:
5. Kompleks leśny Kolawica – obszar chronionego krajobrazu, 6. Uroczysko Sodowa Góra wraz z centrum edukacji ekologicznej GEOsfera – zespół przyrodniczo-krajobrazowy, 7. Łąki w Jaworznie-Ciężkowicach – obszar Natura 2000, 8. Młaki i łąki w Wilkoszynie i Ciężkowicach – użytek ekologiczny, 9. Murawy na Górze Wielkanoc w Ciężkowicach – użytek ekologiczny, 10. Remizy leśne i łąki „Pola-Mostki” w Ciężkowicach – użytek ekologiczny, 11. Murawy na Glinnej Górze i Górze Bielany w Borach – użytek ekologiczny, 12. Dolina Białej Przemszy powyżej ujścia Koziego Brodu, 12.1. Zakola Białej Przemszy – murawy piaszczyskowe – użytek ekologiczny, 12.2. Zakola Białej Przemszy – wilgotne łąki – użytek ekologiczny, 12.3. Zakola Białej Przemszy – łęgi i bory – użytek ekologiczny, 13. Torfowiska i młaki w rejonie stawu „Podkowa” na terenach po eksploatacji piasku (2 części) – użytek ekologiczny, 14. Góra Przygoń i Pod Leszczyną w Ciężkowicach – obszar przyrodniczo cenny, 15. Rudna Góra – obszar przyrodniczo cenny, 16. Zalewiska pogórnicze w kompleksie leśnym „Podłęże” – obszar przyrodniczo cenny, 17. Zalew Łęg – obszar przyrodniczo cenny, 18. Stawy Belnik – obszar przyrodniczo cenny, 19. Zalew Sosina – obszar przyrodniczo cenny, 20. Góra Grodzisko – obszar przyrodniczo cenny, 21. Góra Korzeniec – obszar przyrodniczo cenny, 22. Hałdy pogórnicze w Dąbrowie Narodowej „Szczotkach” – obszar przyrodniczo cenny, 23. Zwał „Wapniówka” w Szczakowej, 24. Niecka Wilkoszyńska – obszar chronionego krajobrazu.
PYTANIE 1
Czy w latach 2012-2023 Prezydent Miasta Jaworzna sprzedał JAKĄKOLWIEK CZĘŚĆ z obszarów chronionych lub rekomendowanych do objęcia ochroną? Jeżeli tak, to JAKĄ CZĘŚĆ (powierzchnia), komu, za ile i jakie było uzasadnienie tej sprzedaży, oraz czy sporządzano jakiekolwiek opinie/analizy w przedmiocie tego, jak ich sprzedaż i ich dalsze planowane zagospodarowanie wpłynie na te tereny? Jeśli sporządzano, proszę o ich udostępnienie, a jeśli nie – proszę o wyjaśnienie, dlaczego ich nie sporządzano.
PYTANIE 2
Czy w latach 2002-2023 Prezydent Miasta Jaworzna sprzedał JAKIKOLWIEK INNY obszar cenny przyrodniczo (spoza wykazu j/w)? Jeżeli tak, to jaki/jaką część (powierzchnia), komu, za ile i jakie było uzasadnienie tej sprzedaży, oraz czy sporządzano jakiekolwiek opinie/analizy w przedmiocie tego, jak ich sprzedaż i ich dalsze planowane zagospodarowanie wpłynie na te tereny? Jeśli sporządzano, proszę o ich udostępnienie, a jeśli nie – proszę o wyjaśnienie, dlaczego ich nie sporządzano.
PYTANIE 3
Które z rekomendacji wymienionych w sfinansowanej ze środków publicznych „Waloryzacji przyrodniczej miasta Jaworzna” zostały przez Prezydenta Miasta Jaworzna zrealizowane? Które z rekomendacji nie zostały zrealizowane i dlaczego?
W ostatni piątek stycznia jadąc od Chrzanowa, wysiadłem na przystanku Urząd Miejski. Tutaj na jedenej z młodych lip drobnolistnych zauważyłem skupiska pewnego owada. To skupieniec lipowy – Oxycarenus lavaterae.
Jest on przedstawicielem pluskwiaków różnoskrzydłych. Owad jest rodzimy dla fauny zachodniej części rejonu Morza Śródziemnego. Jednakże od końca ubiegłego wieku ruszył na północ. Niewątpliwie ma to związek z globalnym ociepleniem. Do Polski trafił dopiero w 2016 roku. Osobiście po raz pierwszy spotkałem go w Chrzanowie 1 grudnia 2020 roku.
Widywałem go między innymi w Skawinie. Obserwowane skupiska to sposób na spędzenie zimy. Po przebudzeniu zapewne przekąsza młodymi liśćmi lipy. Drzew nie zabija. W sezonie wegetacyjnym preferuje rozmaite gatunki roślin z rodziny ślazowatych.
Są miejsca w Jaworznie, które zna każdy z nas. Niezależnie od tego, w której dzielnicy miasta obecnie mieszkamy, widzieliśmy te zakątki lub słyszeliśmy o nich. Nawet jeśli nie znamy ich z własnego doświadczenia, stają się nam bliskie dzięki opowieściom naszych dziadków, rodziców. To w ich wspomnieniach całkiem realnych kształtów nabierają dawno zapomniane, zdawałoby się, historie dzieciństwa, młodości, wieku dojrzałego. Ale przecież te historie nie dzieją się w próżni. Każda z nich ma swoją lokalizację.
Cztery stawy, poprzedzielane groblami, w otoczeniu lasów, przeważnie sosnowych, ale nie tylko ˗ także liściastych z rodzaju łęgowych. Zbiorniki wodne i trzcinowiska zapewniają optymalne warunki bytowania roślinom i zwierzętom ˗ także gatunków chronionych. W porównaniu z innymi obszarami Jaworzna, bioróżnorodność jest tu szczególnie intensywna. Specyficzny mikroklimat sprawia, że świat roślin i zwierząt charakteryzuje się tu szczególnym urozmaiceniem. Spośród roślinnych gatunków chronionych można tu znaleźć: kruszynę pospolitą, kruszczyka szerokolistnego, ciemiężycę zieloną. Spośród zwierząt objętych ochroną można spotkać: traszkę zwyczajną, ropuchę szarą, żabę trawną, żabę jeziorową, ropuchę zieloną, rzekotkę drzewną ˗ trzy ostatnie gatunki szczególnie cenne, chronione prawem unijnym, tj. wymienione w IV załączniku Dyrektywy Siedliskowej. Skoro stawy, to i ryby: leszcz, płoć, krąp, jazgarz, okoń, karaś srebrzysty, szczupak, lin, karp. Na stawach mają swoje gniazda: łyski, kokoszki wodne, krzyżówki. Zachwyca śpiew ptaków zasiedlających brzegi stawów i zbiorowiska leśne. Przebywając w takim uroczysku, naprawdę trudno uwierzyć, że kompletnie zdegradowane tereny przemysłowe są tak blisko…
Któż z nas nie chciałby czasem wyrwać się od zgiełku miasta? Z dala od nieznośnego hałasu ˗ jazgotliwych dzieci, gderliwej żony, burkliwego męża? Chyba każdy z nas doświadcza czasem chwil, gdy chciałby pozostać ze swoimi myślami, smutkami, radościami sam na sam? Chciałby odetchnąć od ludzi: od ich oczekiwań, żądań, roszczeń… Chciałby odpocząć wśród zieleni, w pobliżu tafli wody, w ciszy zakłócanej wyłącznie szumem drzew i śpiewem ptaków. Zdarzają się miejsca, gdzie to wszystko jest jeszcze możliwe: nawet w przestrzeni tak totalnie zdegradowanej jak rejony pokopalniane. Słowo „jeszcze” ma tu znaczenie kluczowe.
O jakim miejscu mowa? O kompleksie stawów zlokalizowanych na terenie byłego ośrodka wypoczynkowo-rekreacyjnego „Tarka”, znajdującego się w gestii Spółki Restrukturyzacji Kopalń. Niegdyś tętniący rekreacyjno-sportowym życiem obiekt dzisiaj funkcjonuje ˗ jako urokliwa enklawa ˗ pod czujnym okiem Stowarzyszenia Miłośników Wędkarstwa Tarka.
OW Tarka, ok. 1971r.
Kochają to miejsce. Opiekują się nim. Wiele wysiłku wkładają w to, żeby to miejsce żyło. Zwracają uwagę, gdy jakiś natręt zakłóca spokój i lekceważy powagę przyrody. Także wtedy gdy nieuważny rowerzysta przemieszcza się ciągiem grobli, chociaż nie powinien, bo je niszczy. Trudno jednak mieć do niego pretensje, skoro urzędnicy miejscy ˗ nie wiedzieć czemu ˗ wyznaczyli na nich ścieżkę rowerową. Wiele swojego czasu i energii Miłośnicy Wędkarstwa Tarka inwestują w utrzymanie Stawów Belnik i ich otoczenia w dobrym stanie. To dzięki nim nie urasta tu do nieba góra śmieci, która pewnie dokonałaby żywota w planowanej przez Urząd Miasta Jaworzna i oprotestowanej przez mieszkańców spalarni śmieci w Jeleniu… Oni właśnie te śmieci regularnie sprzątają ˗ a jest co sprzątać… Miejsce jest chętnie odwiedzane przez weekendowych turystów, chociaż z reguły nie ma takiego natężenia gwaru jak przed laty, co dla amatorów ciszy i spokoju jest raczej atutem lokalizacji niż jej wadą. Chyba że akurat odbywają się zawody wędkarskie ˗ wtedy jest ruch i rwetes jak dawniej. Dla spragnionych głośnych rozrywek obiekt lata świetności ma już za sobą, dla spragnionych relaksu i wyciszenia ˗ niczego nie stracił a raczej zyskał na atrakcyjności. Doceniła jego wartość Śląska Organizacja Turystyczna założona przez takie podmioty jak: Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Powiat Cieszyński, Miasto Gliwice, Beskidzka Izba Turystyki, Górnośląska Izba Turystyki, Polska Izba Turystyki ˗ Oddział Śląski, biura podróży i oddziały PTTK. Widać zatem, że enklawa cieszy się nie tylko zainteresowaniem społeczności lokalnej, ale wiedza o jej walorach wykracza poza granice miasta i regionu. Nie jest bowiem łatwo w totalnie zdegradowanej przestrzeni znaleźć takie zakątki.
Doceniają jego wartość badacze. W swoim wieloaspektowym opracowaniu ˗ Waloryzacja przyrodnicza miasta Jaworzna ˗ Barbara Tokarska-Guzik, Adam Rostański, Jacek Gorczyca, Aleksander Herczek, Renata Dulias jednoznacznie kwalifikują Stawy Belnik jako „obszar przyrodniczo cenny”, a zatem rekomendują objęcie go ochroną:
Zasadniczy przedmiot ochrony stanowią: „Cztery stawy i ich otoczenie. Obiekt cenny faunistycznie, krajobrazowo i społecznie”. Podstawowe wskazanie do zagospodarowania i użytkowania obszaru: „Utrzymywać obiekt w obecnym stanie, a przy próbach rewitalizacji obiektów zasięgać opinii przyrodników”. Zleceniodawcą sfinansowanej, jak się należy spodziewać, ze środków publicznych (bo przecież urzędnicy innymi środkami nie dysponują) Przyrody miasta Jaworzna, przygotowanej na podstawie Waloryzacji przyrodniczej miasta Jaworzna był Urząd Miejski w Jaworznie, więc wydaje się oczywiste, że rekomendacje badaczy ˗ szczególnie tak zasłużonych dla miasta i regionu ˗ zostaną przez urzędników wzięte pod uwagę i potraktowane poważnie. Nic bardziej mylnego. Urzędnicy miejscy, z Prezydentem Miasta Jaworzna na czele, owszem, dostrzegają wartość „obszaru cennego przyrodniczo” w dokładnie ten sam sposób, w jaki dostrzegają wartość każdego terenu zielonego znajdującego się w ich gestii: Za ile go można sprzedać? Funkcja przyrodnicza i społeczna (rekreacyjna) nie ma dla nich żadnego znaczenia. Liczy się „czysta”, żywa gotówka ˗ nic więcej… (Aż takie braki w kasie miasta?) No, może w wypadku tak „obiecującej” inwestycji jak Izera liczyły się jeszcze charakterystyczne dla poprzedniego układu rządzącego mrzonki o potędze… Stąd absurdalny pomysł budowy fabryki samochodu elektrycznego na zrębie. Fabryka, jakiej nie ma nikt! To dopiero wymarzony kierunek rozwoju dla miasta! A że kosztem mieszkańców i przyrody ˗ nic to… Rzeczywiście trzeba mieć nieskażoną głębszą refleksją „fantazję”, żeby wymyślić coś tak … idiotycznego.
A teraz fakty. Dla zrozumienia sprawy „Tarki” należy uważnie przyjrzeć się dokumentacji pewnego procesu decyzyjnego autorstwa Urzędu Miasta Jaworzna.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jaworzna. Tekst studium. Załącznik nr 1 do uchwały Nr …/…/2014 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia … 2014 r.
Zgodnie ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jaworzna. Tekst studium. Załącznik nr 1 do uchwały Nr …/…/2014 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia … 2014 r. interesujący nas „obszar przyrodniczo cenny” jest uwidoczniony na mapie j/n:
Uchwała Nr XXVI/349/2020 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie uchwalenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jaworzna wraz z Załącznikiem Nr 1 do Uchwały XXVI/349/2020 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26 listopada 2020 r. zmieniającej Uchwałę Nr IV/17/2015 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 29 stycznia 2015 r.
Rysunek 1. Fragment obecnie obowiązującego SUiKPZ (uchwalonego w 2020 roku) zgodnie z którym zostały wyznaczone duże powierzchnie stref przemysłowych na południu miasta wraz z obszarami dookoła TarkiRysunek 2. Archiwalne SUiKPZ (2014-2020) zgodnie z którym strefa przemysłowa na południu miasta była ograniczona właśnie w bezpośrednim sąsiedztwie Tarki
W poprzednim Studium (2014˗2020) obszary wokół Tarki miały pozostać lasami w zarządzie Lasów Państwowych na wschodzie, a zachodnia strona projektowana była jako obszar zieleni urządzonej i usług (U/Z). Prawdopodobnie planowano odtworzenie funkcji rekreacyjnej dla tego obszaru (Rysunek 2).
Rysunek 3. Zbliżenie na obecny widok Studium dla obszaru Tarki
Obecnie duży obszar przeznaczony pod strefę przemysłową obejmuje bezpośrednie okolice Tarki (na mapie Stawy Belnik). W Studium stawy wskazane są jako obszar wymagający ochrony dla zachowania walorów przyrodniczych i zrównoważonych form użytkowania (żółty zasięg kropkowy). Na obszarach UP (fioletowe) dopuszczony jest wstępnie każdy rodzaj działalności przemysłowej, w tym 1f (jak niżej): „tereny działalności związanych z odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów, w tym złomu, zużytych pojazdów i ich części, maszyn, sprzętu elektromechanicznego itp.”. Szczegółowe zasady miałyby być określone w nowym Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego dla tego obszaru. Teren ZLup (fioletowo-zielona szrafura) jest rezerwą strategiczną dla terenów przemysłowych, co oznacza, że miasto będzie mogło zrobić tam to samo, co na terenach UP, tylko najpierw musi zagospodarować pozostałe tereny przemysłowe; zmienia to jedynie tyle, że jak zaczną wycinać lasy, to te tereny pójdą na końcu. Fragmenty tekstu Studium dotyczące tych obszarów (j/n).
Rysunek 4. Fragment studium dotyczący terenów przemysłowych (UP)
Rysunek 5. Fragment studium dotyczący rezerw strategicznych pod tereny przemysłowe (ZLup)
Rysunek 6. Tarka, widok z OpenStreetMap, z zaznaczonym zasięgiem docelowej strefy przemysłowej
Strefa przemysłowa ma otoczyć Stawy Belnik z każdej strony, z wyjątkiem południa, gdzie zaczyna się już Chrzanów. Granica strefy przebiega w bardzo niedużej odległości od stawów szczególnie na północy i wschodzie. Nawet 5m od lustra wody (Rysunek 7).
Rysunek 7. Granica strefy przemysłowej
Realizacja strefy przemysłowej w tym kształcie, w tak niewielkiej odległości od stawów i osaczenia ich prawie z każdej strony przez obiekty przemysłowe (5 m od lustra wody!), oznacza katastrofę dla „obszaru przyrodniczo cennego”. W takich warunkach nie ma mowy o zachowaniu siedlisk gatunków chronionych (do czego jesteśmy zobowiązani zarówno przepisami prawa krajowego, jak i unijnego) i w zasadzie nie ma mowy o jakiejkolwiek ochronie środowiska przyrodniczego (może z wyjątkiem karaluchów, bo ich możliwości adaptacyjne są prawie tak doskonałe jak nasze). Izolacja siedlisk ˗ niezależnie od rodzajów działalności przemysłowej prowadzonej 5 m od tafli wody ˗ oznacza ich destrukcję. Zarówno zachowanie walorów krajobrazowych tego obszaru, jak i utrzymanie jego funkcji rekreacyjnej w warunkach strefy przemysłowej nie będą możliwe. Dotychczasowe atrakcyjne miejsce relaksu i wytchnienia dla mieszkańców przestanie istnieć. To wystarczająco poważne zagrożenia, ale nie jedyne: Czy nowopowstała strefa, która planowana jest również na północ od autostrady i zakłady tam zlokalizowane nie wpłyną na skład chemiczny i jakość wody potoku Byczynka i pośrednio również Stawów Belnik? Czy Stowarzyszenie Miłośników Wędkarstwa Tarka będzie musiało z własnych środków pokryć koszt budowy nowych dróg dojazdowych i parkingów, ponieważ większość dotychczasowych, w tym główny wjazd, wejdą w skład strefy? Czy nie stanie się tak, że Chrzanów, którego granica przebiega w niewielkiej odległości od Tarki, po otwarciu węzła Jeleń, dokończeniu Drogi Współpracy Regionalnej i budowy Jaworznickiej Strefy przemysłowej nie zaplanuje swojej strefy na południe od Stawów, izolując je już całkowicie ˗ z każdej strony? Na takie działanie Jaworzno nie miałoby wpływu, a teren przy nowej drodze wojewódzkiej, blisko węzła autostradowego, jest atrakcyjny.
Zgodnie z naszą wiedzą, póki co, teren dawnego Ośrodka Wypoczynkowo-Rekreacyjnego Tarka znajduje się w zasobach Spółki Restrukturyzacji Kopalń. Władze miasta Jaworzna prowadziły rozmowy z prezesem SRK dr. inż. Januszem Smoliło, których efektem miało być przejęcie „Tarki” przez miasto. A jaki los władze miasta Jaworzna chcą Tarce zgotować, tego dowodzą zmiany w Studium zagospodarowania przestrzennego z 2020 r.
Reasumując, realizacja założeń obecnego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jaworzna oznacza likwidację obszaru przyrodniczo cennego, jakim są Stawy Belnik, wciąż jeszcze bijące serce „Tarki”.
Nie zgadzamy się na przekształcenie terenu byłego Ośrodka Wypoczynkowo-Rekreacyjnego „Tarka” w martwy punkt na wysypisku śmieci! Nie zgadzamy się na prowadzenie w nim działalności typowej dla krajów zwanych niegdyś gospodarkami Trzeciego Świata! Dość mamy w Polsce montowni, magazynów, baz, składów, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów! Dość mamy patodeweloperskich inwestycji! Nie chcemy tego typu działalności ˗ jak rok temu ˗ na cmentarzu przyrody! Na szczęście Ustawa o ochronie przyrody daje nam wystarczająco wiele narzędzi, aby uniemożliwić tego typu patologiczne działania. I będziemy z tych narzędzi korzystać.
Mateusz Dąbroś, Wojciech Haska, Kamil Michalik, Wioletta Tomala-Kania
W Jaworznie sukcesywnie ubywa drzew. Są też pomniki przyrody ożywionej. Uchwałą nr XII/168/2019 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 24 października 2019 roku na tę listę trafiła brzoza z ulicy Pocztowej, której nadano sympatyczne imię Agnieszka. Dokładniej jest to okolica byłego kina Sasanka.
Drzewo to obserwuję od wielu lat nawet sprzed tego ważnego aktu prawnego. Na jego pniu znajdują się liczne po części zagojone rany. Znaczy się, miało ciężkie życie. Mówię o tym w czasie przeszłym, ponieważ teraz w dniu 30 stycznia zauważyłem w jej koronie okazałą hubę z gatunku hubiak pospolity – Fomesfomentarius.
Oznacza to widoczny początek końca życia tego drzewa, ponieważ jest to bardzo śmiertelna i nieuleczalna choroba. Grzybnia jest na całej długości pnia i sukcesywnie pożera go od środka. Obrywanie owocników nic nie da.
Cóż brzozy brodawkowate z natury mają krótkie życie i z natury rzadko kiedy przekraczają 100 lat. Ile lat będzie miało to drzewo w chwili śmierci, raczej się nie dowiemy, ponieważ pierwsze karty kalendarza właśnie znikają za sprawą wspomnianej huby.
W ramach innowacyjnego projektu „Szkoła z Klimatem”, uczniowie dwóch jaworznickich szkół podstawowych – numer 18 oraz 15 – mieli okazję zgłębić tajniki architektury światowej podczas fascynujących warsztatów, które odbyły się w miniony piątek, 26 stycznia 2024 roku.
SP 18
SP 15
Warsztaty te, skupione na szeroko rozumianej edukacji architektonicznej, były nie tylko okazją do nauki, ale również szansą na rozwijanie umiejętności pracy zespołowej. Uczniowie, podzieleni na pięć grup, wzięli udział w ćwiczeniach, które obejmowały prace z kartami przedstawiającymi słynne budowle z różnych zakątków globu.
Zadaniem młodych entuzjastów architektury było dopasowanie budowli według kryteriów: od najstarszych do najnowszych, przyporządkowanie ich do odpowiednich miast, a następnie do kontynentów, co wzbogaciło nie tylko wiedzę dzieci, ale także umiejętności pracy na mapach konturowych. Ta aktywność pobudzała do dyskusji, wspólnego podejmowania decyzji i współpracy.
Maria Skotnicka oraz Agnieszka Czachowska, architektki prowadzące warsztaty
Warto podkreślić, że karty ze słynnymi budynkami, które pełniły kluczową rolę podczas zajęć, zostały przekazane szkołom w ramach materiałów warsztatowych. Z pewnością wzbogacą one przyszłe lekcje i będą inspiracją dla kolejnych pokoleń uczniów, którzy dzięki nim będą mogli podziwiać i analizować dzieła architektury z całego świata.
Poniżej publikujemy galerie zdjęć z zajęć w obu szkołach.
Szkoła Podstawowa nr 15 w Jaworznie:
1 z 19
SP 15
Maria Skotnicka oraz Agnieszka Czachowska, architektki prowadzące warsztaty
SP 15
Szkoła Podstawowa nr 18 w Jaworznie:
1 z 17
SP 18
Uczniowie SP 15 opisują warsztaty w ten sposób:
„26.01.2024 r. w Szkole Podstawowej nr 15 w Jaworznie odbyło się pierwsze spotkanie w ramach projektu „Szkoła z klimatem”, w którym wzięli udział uczniowie klasy 5 c.
Było niesamowicie!
Podczas warsztatów rozmawialiśmy, czym jest architektura i zastanawialiśmy się nad tym, co nas w niej najbardziej fascynuje. Bardzo ciekawa była praca w grupach; wybieraliśmy budowle, które nam się najbardziej podobały i musieliśmy dopasować, z jakiego kraju pochodzą. Najtrudniejsze jednak było umieszczanie budynków na mapie świata, nie wszystkim to się udało. Dzięki zajęciom dowiedzieliśmy się wielu ciekawych rzeczy na temat architektury świata, najbardziej zainteresowało nas to, w jaki sposób budowane są wysokie wieżowce, stare katedry, niebanalne muzea oraz opery.
Nie możemy się doczekać następnego spotkania. Bardzo dziękujemy!”
Projekt „Szkoła z Klimatem”, realizowany przez Jaworznicką Izbę Gospodarczą, nie tylko promuje ekologiczne podejście w biznesie, ale także aktywnie angażuje się w edukację młodzieży, ukazując, jak istotna jest świadomość ekologiczna i społeczna odpowiedzialność w każdym aspekcie życia.
Las w Jaworznie trzeba zacząć chronić. To w końcu nie tylko nasza przyszłość, ale także następnych pokoleń mieszkańców naszego miasta. Jaworzno do niedawna uchodziło za „miasto ukryte w liściach”. Dzisiaj ten krajobraz stał się nieco bardziej brutalny. Wycinka zarówno lasów miejskich, jak i państwowych mocno nadwyrężyła nasz krajobraz i zauważyli to zarówno mieszkańcy, jak i zwierzęta.
– Mówimy STOP wycince, dlatego powołaliśmy stowarzyszenie „Zielone Jaworzno” oraz wystosowaliśmy dwie petycje, których zadaniem będzie nie tylko uświadomienie szerokiego grona jaworznian o smutnych skutkach wycinki drzew, ale także realna walka z tą wycinką. – mówi Michał Kirker.
W naszym mieście są już mieszkańcy, który na roślinności zależy. Mieszkańcy Dąbrowy Narodowej i Łubowca udowodnili już raz, że opór ma znaczenie, a walka nie jest z góry przegrana.
Jaworzno musimy być Zielone i o te zieleń będziemy walczyć.
Nie ma rozwoju miasta kosztem przyrody. CZYM JEST LAS?
„Las to świat lub galaktyka bioróżnorodności, najbardziej skomplikowane, a zarazem najbogatsze w organizmy środowisko lądowe i najpotężniejszy lądowy ekosystem”, mówi Michał Książek ˗ inżynier leśnik, ornitolog, kulturoznawca, reportażysta, poeta. Jest rezerwuarem naszego życia. Oferuje mnóstwo usług ekosystemowych: oprócz wspomnianej bioróżnorodności ˗ chroni przed suszą i upałami, magazynuje dwutlenek węgla, stanowi enklawę spokoju i wytchnienia (chyba że akurat jest w nim realizowana „gospodarka leśna” – wtedy nie stanowi…). Zresztą każdy z nas może stworzyć swoją własną definicję lasu, bo przecież każdy z nas był kiedyś w jakimś lesie… I każdy z nas wie, która z jego funkcji jest dla nas najistotniejsza.
CO ONI ROBIĄ? Oni, czyli Nadleśnictwo Chrzanów. Oni, czyli Urząd Miasta Jaworzna.
W życiu społecznym (i każdym innym) zwykle na większość pytań nie ma prostych odpowiedzi. Tym razem jest inaczej. Co oni robią? Szkodzą przyrodzie. A skoro szkodzą przyrodzie, to działają na szkodę nas wszystkich.
Mija rok od wycinki 300 ha lasu w Dąbrowie Narodowej. Obóz Zjednoczonej Prawicy, Urząd Miasta Jaworzna i Nadleśnictwo Chrzanów zdecydowały o budowie fabryki samochodów elektrycznych na zrębie. Decyzja polityczna zapadła. Mieszkańcy protestowali, ale ich sprzeciw został zlekceważony. Argumenty o konieczności zmiany lokalizacji inwestycji przemysłowej ˗ a terenów poprzemysłowych jest u nas dostatek! ˗ trafiły w próżnię, albo raczej w polityczny beton. Ten sam, który ma być wylany w miejscu raczkującej dzisiaj roślinności ˗ na cmentarzysku po 300 ha bezdusznie, bezwzględnie i ˗ po prostu ˗ głupio wyciętych drzew.
Masakra lasów trwa. W oparciu o upublicznione w styczniu 2021 roku dane Lasów Państwowych, zawarte w ogólnodostępnym Banku Danych o Lasach (BDL), inicjatywa Lasy i Obywatele przygotowała interaktywną mapę z naniesionymi tam pododdziałami leśnymi z obszaru całego kraju (jest ich 430), w których zaplanowano oraz zapisano w bieżących planach urządzenia lasu (PUL) rębnie: zupełne (I), częściowe (II), gniazdowe (III), stopniowe (IV), przerębowe (V) (klasyfikacja według Zasad Hodowli Lasu obowiązujących w Państwowym Gospodarstwie Leśnym). Nadleśnictwo Chrzanów w swoim Planie Urządzenia Lasu na lata 2020-2029 przewiduje następującą skalę wycinek:
Krwawe plamy uwidaczniają pomysł Nadleśnictwa Chrzanów na „zrównoważoną gospodarkę leśną”. Podajmy kilkanaście – z całego ogromnego zbioru przykładów ˗ dowodów tego „zrównoważenia”: 1) pododdział 02-07-1-08-51-f, pow. 6,52 ha, wycinka większości drzew na całej powierzchni w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 51-f ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. Zgodnie z przyjmowaną przez Lasy Państwowe doktryną wielofunkcyjnej zrównoważonej gospodarki leśnej, funkcja gospodarcza nie powinna być wiodącą funkcją dla tego lasu”. 2) pododdział 02-07-1-05-203-i, pow. 5,78 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na dużej części powierzchni (2,71 ha) w ramach rębni zupełnej, wycinka prawie wszystkich drzew na większości powierzchni (3,07 ha) w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 203-i ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 3) pododdział 02-07-1-09-209-a, pow. 5,75 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na dużej części powierzchni (2,83 ha) w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 209-a ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 4) pododdział 02-07-1-10-225-g, pow. 3,07 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na całej powierzchni w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 225-g ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 5) pododdział 02-07-1-10-228-a, pow. 8,86 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na całej powierzchni w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 228-a ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 6) pododdział 02-07-1-05-250-a, pow. 6,59 ha, wycinka większości drzew na większości powierzchni (3,33 ha) w ramach rębni zupełnej, wycinka prawie wszystkich drzew na dużej części powierzchni (3,26 ha) w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 250-a ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 7) pododdział 02-07-1-05-254-c, pow. 14,06 ha, wycinka większości drzew na części powierzchni (4,00 ha) w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 254-c ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 8) pododdział 02-07-1-05-270-c, pow. 13,78 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na większości powierzchni (7,42 ha) w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 270-c ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 9) pododdział 02-07-1-11-290-o, pow. 0,88 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na większości powierzchni (0,84 ha) w ramach rębni zupełnej. „Na znacznej części tego pododdziału rosną stare drzewa, występują tu m.in. 120-letnie sosny. Cały pododdział 290-o ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 10) pododdział 02-07-1-11-301-b, pow. 2,78 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na całej powierzchni w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 301-b ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 11) pododdział 02-07-1-11-308-b, pow. 8,07 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na większości powierzchni (4,04 ha) w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 308-b ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 12) pododdział 02-07-1-11-309-c, pow. 9,02 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na dużej części powierzchni (3,50 ha) w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 309-c ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 13) pododdział 02-07-1-11-312-c, pow. 8,35 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na większości powierzchni (5,80 ha) w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 312-c ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 14) pododdział 02-07-1-11-320-h, pow. 4,86 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na całej powierzchni w ramach rębni zupełnej. „Na początku roku 2020 na znacznej części tegopododdziału rosły stare drzewa, występowały tu m.in. 160-letnie sosny.Cały pododdział 320-h ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 15) pododdział 02-07-1-11-357-c, pow. 0,93 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na całej powierzchni w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 357-c ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. 16) pododdział 02-07-1-11-359-d, pow. 2,75 ha, wycinka prawie wszystkich drzew na całej powierzchni w ramach rębni zupełnej. „Cały pododdział 359-d ma status lasu ochronnego, który wg obowiązującego prawa powinien być szczególnie chroniony. (…)”. Źródło: https://lasyiobywatele.pl/ Pytania zasadnicze (oprócz wszystkich innych) są trzy:
Dlaczego Nadleśnictwo Chrzanów nie realizuje przyrodniczej funkcji lasu ˗ mimo że jest do tego zobowiązane mocą Ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach?
Dlaczego Nadleśnictwo Chrzanów nie realizuje społecznej funkcji lasu ˗ mimo że jest do tego zobowiązane mocą Ustawy j/w?
Dlaczego Nadleśnictwo Chrzanów nie respektuje statusu lasu ochronnego ˗ mimo że jest do tego zobowiązane mocą Ustawy j/w?
Będziemy domagać się od Nadleśnictwa Chrzanów odpowiedzi na te pytania.
Mija rok od wycinki 300 ha lasu. Przeprowadzane w tajemnicy przed mieszkańcami (bo nikt z nas nie ma obowiązku regularnej lektury aktów prawnych na BIP-ie) zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w sposób skrajnyprzekształcających funkcje niektórych terenów˗ z zielonych na przemysłowe i mieszkaniowe ˗ są wielokrotnie testowaną na mieszkańcach praktyką Urzędu Miasta Jaworzna. Doświadczyli tego mieszkańcy Niedzielisk, Ciężkowic, Dąbrowy Narodowej. Ile enklaw cennych przyrodniczo i społecznie zostanie bezpowrotnie zniszczonych ˗ zanim ta władza przepadnie w odmętach Historii? Ile drzew jeszcze „zniknie” z miejskiego krajobrazu – zanim my „znikniemy” tę władzę? Czy budżet miasta Jaworzna znajduje się obecnie w tak opłakanym stanie, że totalna wyprzedaż terenów zielonych ˗ bez poważnych konsultacji społecznych ˗ ma owe braki budżetowe – kosztem przyrody i mieszkańców załatać? Czy za chwilę mieszkańcy Jelenia będą spoglądali zaskoczeni, jak znika ich 18 ha lasu, sprzedanych pod równie „obiecującą” inwestycję jak Izera? Czy mieszkańcy Jaworzna za chwilę dowiedzą się, że enklawa bioróżnorodności ˗ Stawy Belnik („Tarka”) ˗ została po uzgodnieniach z prezesem SRK dr. inż. Januszem Smoliło przejęta przez miasto i sprzedana pod równie „obiecującą” inwestycję jak Izera?
Podkreślmy, owa „bioróżnorodność” stanowi przedmiot „troski” Raportu o stanieGminy Miasta Jaworzna za 2022 r. zobowiązującego gminę do„inicjowania przedsięwzięć zabezpieczających przed utratą różnorodności biologicznej w celu utrzymania terenów wartościowych przyrodniczo”.https://www.jaworzno.pl/wp-content/uploads/2023/05/Pkt_3_-_Raport_o_stanie_Gminy_Miasta_Jaworzna_za_2022_rok.pdfNa uwagę zasługuje na przykład zawarta w nim informacja o działaniach władz miasta na rzecz ochrony populacji chomika europejskiego, która – w zestawieniu z działaniami tychże władz skoncentrowanymi na budowie osiedli „Skałka – Wschód” i „Skałka – Południe” – zdaje się zakrawać na żart z mieszkańców miasta – ze szczególnym uwzględnieniem Inicjatywy Społecznej Ratujmy Grodzisko. A „montaż nowej figurki chomika na Plantach miejskich” na pewno tę populację ginącego gatunku wzmocni…
Skoro o ważnych dokumentach mowa: ponad 10 lat temu Urząd Miasta Jaworzna zlecił udokumentowanie najcenniejszych zasobów przyrodniczych miasta, które powinny zostać objęte różnymi formami ochrony. Waloryzacja przyrodnicza miasta Jaworzna autorstwa tak zasłużonych dla miasta i regionu badaczy jak: Barbara Tokarska-Guzik, Adam Rostański, Jacek Gorczyca, Aleksander Herczek, Renata Dulias, określiła Stawy Belnik jako „obiekt cenny faunistycznie, krajobrazowo i społecznie”. https://sbc.org.pl/Content/216992/PDF/Przyroda%202012%20pdf.pdf Stanowiąc obszar przyrodniczo cenny, powinien on podlegać ochronie w szczególności polegającej na zachowaniu obecnego drzewostanu oraz pozostałej roślinności w niezmienionym stanie. Wśród zaleceń dot. obszarów cennych przyrodniczo zapisano m.in. : „Zagwarantowanie utrzymania wskazanych obszarów w strukturze przestrzennej miasta poprzez stosowne zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i studium uwarunkowań i kierunków rozwoju przestrzennego miasta”. Te zalecenia zostały zresztą powtórzone w Aktualizacji programu ochrony środowiska dla Jaworzna ˗ miasta na prawach powiatu na lata 2012˗2015 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2016˗2019 (Joanna Fajfer, Paulina Kostrz-Sikora), stanowiącej Załącznik do Uchwały Nr XXVI/363/2012 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 29 listopada 2012 r. Oba opracowania podkreślają konieczność zachowania i zwiększania oraz ochrony zasobów leśnych. Jak widać, w ocenie urzędników nawet tak bardzo, zdawałoby się, doceniani przez Urząd Miasta Jaworzna naukowcy się mylą, skoro ˗ dzięki wspólnym wysiłkom Urzędu Miasta Jaworzna i jego politycznych sojuszników ˗ wycinka 300 ha lasu stała się faktem.
CO MOŻEMY ZROBIĆ MY?
Całkiem sporo. Możemy:
powołać stowarzyszenie, które będzie dbało o ochronę przyrody ˗ już je powołaliśmy: „Zielone Jaworzno”;
włączyć się w inicjatywy ogólnopolskie – już podpisaliśmy List otwarty organizacji, grup iruchów leśnych i społecznych do Ministerstwa Klimatu i Środowiska;
wysłać petycję do Nadleśnictwa Chrzanów ˗ już wysłaliśmy:
DO NADLEŚNICTWA CHRZANÓW
Do wiadomości:
GENERALNEGO DYREKTORA LASÓW PAŃSTWOWYCH
MINISTERSTWA KLIMATU I ŚRODOWISKA
FUNDACJI LASY I OBYWATELE
STOP WYCINKOM!
Jaworzno jest miastem ograbionym z 300 ha lasu. Przegłosowana w dniu 21 lipca 2021 roku przez poprzednią większość sejmową specustawa pozwoliła na zmianę przeznaczenia terenów zarządzanych przez Lasy Państwowe na lasy, grunty i inne nieruchomości. Protestowała społeczność lokalna, prawnicy, organizacje pozarządowe˗wszystko na nic. Zjednoczona Prawica, Lasy Państwowe i Urząd Miasta Jaworzna przeforsowały pomysł budowy samochodu elektrycznego na zrębie. Na tym nie koniec. Wycinki trwają. W Planie Urządzenia Lasu na lata 2020˗2029 w 138 pododdziałach Nadleśnictwa Chrzanów przewidziano: rębnie zupełne, rębnie gniazdowe, rębnie stopniowe. Dość grabienia naszych lasów!
Domagamy się zaprzestania bezprecedensowej grabieży!
Domagamy się respektowania przez Nadleśnictwo Chrzanów przyrodniczej funkcji lasu!
Domagamy się respektowania przez Nadleśnictwo Chrzanów społecznej funkcji lasu!
Domagamy się respektowania przez Nadleśnictwo Chrzanów statusu ochronnego naszych lasów!
Domagamy się całkowitego wyłączenia z wycinek lasów cennych społecznie o statusie lasu ochronnego ˗ w tym przewidzianych do rębni zupełnych pododdziałów:
Domagamy się ograniczenia wycinek we wszystkich pozostałych pododdziałach!
Domagamy się weryfikacji Planu Urządzenia Lasu na lata 2020˗2029 realizowanego przez Nadleśnictwo Chrzanów!
Domagamy się szacunku, odpowiedzialności i powagi w traktowaniu przyrody i obywateli!
Stowarzyszenie Zielone Jaworzno
wysłać petycję do Ministerstwa Klimatu i Środowiska ˗ już wysłaliśmy:
DO MINISTERSTWA KLIMATU I ŚRODOWISKA
Do wiadomości:
GENERALNEGO DYREKTORA LASÓW PAŃSTWOWYCH
FUNDACJI LASY I OBYWATELE
NIE CHCEMY WEGETOWAĆ NA BETONOWEJ PUSTYNI!
Mieszkamy w jednym z najbardziej zdegradowanych gospodarczo regionów kraju. Szczególnie w ostatnich latach staliśmy się świadkami świadomego, zaplanowanego i konsekwentnego znęcania się nad przyrodą realizowanego przez Zjednoczoną Prawicę, Lasy Państwowe i Urząd Miasta Jaworzna. Wycinka 300 ha lasu okazała sięniewystarczająca:bezprecedensowa grabież trwa!
Na naszych oczach z obszaru zarządzanego przez Nadleśnictwo Chrzanów znikają starodrzewia: 160-letnie sosny, 130-letnie sosny i świerki, 110-letnie brzozy… Funkcja przyrodnicza lasu stanowi martwy zapis Ustawy.
Na naszych oczach znikają drzewa, które mieszkańcom aglomeracji dawały cień, chłód i wytchnienie od zgiełku miasta. Funkcja społeczna lasu stanowi martwy zapis Ustawy.
Znikają lasy o statusie ochronnym: zielone płuca miasta. Na naszychoczach wycinane są drzewa, które według obowiązującego prawapowinny podlegać ochronie szczególnej. Mamy tego dość!
Domagamy się respektowania przez Lasy Państwowe przyrodniczej funkcji lasu!
Domagamy się respektowania przez Lasy Państwowe społecznej funkcji lasu!
Domagamy się respektowania przez Lasy Państwowe statusu ochronnego naszych lasów!
Domagamy się całkowitego wyłączenia z wycinek lasów cennych społecznie o statusie lasu ochronnego ˗ w tym przewidzianych do rębni zupełnych pododdziałów:
Domagamy się ograniczenia wycinek we wszystkich pozostałych pododdziałach!
Domagamy się weryfikacji Planu Urządzenia Lasu na lata 2020˗2029 realizowanego przez Nadleśnictwo Chrzanów!
Domagamy się możliwości współdecydowania o naszych lasach!
Domagamy się szacunku dla przyrody, czyli dla nas samych!
Oczekujemy rozwiązań systemowych!
Stowarzyszenie Zielone Jaworzno
Domagać się od Rady Miasta Jaworzna wyznaczenia kierunków działania dla Prezydenta Miasta Jaworzna na rzecz zabezpieczenia lasów ochronnych dla miasta przed użytkowaniem rębnym. Są samorządy w kraju, które już to zrobiły:
UCHWAŁA RADY MIASTA POZNANIA
Na podstawie art. 41a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1372) uchwala się, co następuje:
§ 1
Ustala się kierunki działania dla Prezydenta Miasta Poznania polegające na podjęciu wszelkich możliwych i prawem dopuszczalnych działań, bez zbędnej zwłoki, mających na celu zabezpieczenie lasów ochronnych, które są położone w granicach miasta Poznania oraz w odległości do 10 km od granic miasta [dalej „lasy ochronne Poznania”], przed użytkowaniemrębnym w ramach gospodarki leśnej prowadzonej przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe [dalej PGL LP]
§ 2
W celu realizacji kierunków, określonych w § 1 niniejszej uchwały, wyznacza się działania polegające w szczególności na:
1. uzyskaniu respektowania przez PGL LP priorytetu funkcji społecznej w lasach ochronnych Poznania, przez podjęcie negocjacji na szczeblu Regionalnej Dyrekcji LP, zabezpieczających tymczasowo te lasy przed użytkowaniem rębnym. W szczególności dotyczyć to powinno użytku ekologicznego ‘Darzybór’.
2. powzięciu działań na rzecz opracowania projektu zmian legislacyjnych, trwale zabezpieczających lasy ochronne przed gospodarką surowcową, w porozumieniu z samorządami innych miast oraz we współpracy z wielkopolskimi naukowcami i posłami do parlamentu.
§ 3
Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Poznania.
§ 4
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady Miasta Poznania
(-) Grzegorz Ganowicz
Są też samorządy, które – z dobrym skutkiem – negocjowały z Lasami Państwowymi, aby skalę wycinek na terenie swoich miast ograniczyć: Tarnobrzeg (o Las Zwierzyniecki), Sopot (o Trójmiejski Park Krajobrazowy), Giżycko (o las miejski). Ale nie jest to casus Jaworzna.
Możemy występować do Rady Miejskiej z wnioskami o powoływanie małych form ochrony przyrody: pomników przyrody, użytków ekologicznych, stanowisk dokumentacyjnych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych. Możemy wystąpić do Nadleśnictwa Chrzanów o ustanowienie „lasów społecznych”.
Wioletta Tomala-Kania
Możemy ˗ a nawet powinniśmy ˗ mieć oczy i uszy szeroko otwarte: żadne działanie nie zastąpi kontroli społecznej!
Mieszkańcy już dawno zrozumieli to, czego obecne władze miasta nie chcą, a może nawet nie są w stanie zrozumieć: że rozwój miasta kosztem przyrody jest niemożliwy. To próba samobójcza. Bez drzew ˗ nie przetrwamy. Przyroda sobie bez nas poradzi. My bez niej ˗ nie.
Agata Empfinger, Wioletta Tomala-Kania
Agata Empfinger i Michał Kirker
PS Jestem winna Czytelnikom wyjaśnienie. 19 września 2023 r. skierowałam: a) do Prokuratury Rejonowej w Jaworznie – zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przeciwko Ustawie o ochronie przyrody przez Prezydenta Miasta Jaworzna; b) do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach – skargę na działanie organu dotyczące nieudzielenia odpowiedzi na zapytanie publiczne. Prokuratura Rejonowa w Jaworznie wystąpiła z wnioskiem do Prokuratury Okręgowej w Sosnowcu o przekazanie sprawy do rozpatrzenia przez organ spoza Jaworzna. Prokuratura Okręgowa przychyliła się do wniosku i przekazała sprawę do rozpatrzenia Prokuraturze Rejonowej w Dąbrowie Górniczej, która wydała Postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił moją skargę. Wystąpiłam do Sądu j/w o uzasadnienie wyroku. Czekam na uzasadnienie.
Jeżeli ktoś z Państwa znalazłby czas (5 minut) i ochotę na wypełnienie ANONIMOWEJ ankiety znajdującej się pod linkiem:
W tym roku rozpoczynamy cykl programów przyrodniczych Poznać, pokochać, chronić. W pierwszym odcinku, prowadzący Piotr Grzegorzek zabrał nas w fascynującą podróż po Hałdzie Murckowskiej. Przyrodnik opowiada o walorach przyrodniczych i kulturowych takich miejsc, jak hałdy oraz o tym, dlaczego takie miejsca zasługują na ochronę.
Cykl ma na celu prezentację walorów przyrodniczych województwa śląskiego.
Integralną częścią filmu jest Kalejdoskop, który przybliża informacje bieżące, poruszające zagadnienia dotyczące efektywności energetycznej, ogólnopolskich programów, dla których
operatorem wdrażającym jest Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach lub Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Aktualnie fundusze ochrony środowiska skupiają się na kilku kluczowych aspektach, aby poprawić jakość powietrza i zwiększyć efektywność energetyczną w Polsce:
Od 1 kwietnia 2024 roku, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) wprowadza zmiany w programie „Czyste Powietrze”. Zmiany dotyczą nowych wymogów dla pomp ciepła dofinansowywanych w ramach tego programu. Zmiany wynikają z problemów związanych ze sprzedażą pomp ciepła, które nie spełniały deklarowanych parametrów. Nowe wymogi mają na celu ochronę beneficjentów programu i zapewnienie, że dofinansowanie będzie przyznawane tylko na urządzenia o potwierdzonej jakości. Podobne zasady będą obowiązywać dla kotłów zgazowujących drewno i kotłów na pellet drzewny, które muszą być wpisane na listę ZUM.
Od 1 stycznia 2024 roku w województwie śląskim obowiązuje zakaz używania starych kotłów węglowych (kopciuchów) wyprodukowanych między 2007 a 2012 rokiem. Jest to część uchwały antysmogowej z 2017 roku. Kara za nieprzestrzeganie tego zakazu może wynosić do 5 tys. złotych. Pompy ciepła stanowią popularną alternatywę dla kopciuchów, z coraz większą liczbą instalacji w całej Polsce.
Skorzystanie z programu “Czyste Powietrze” ułatwia nowa odsłona strony czystepowietrze.gov.pl. Strona została odświeżona i ulepszona, aby lepiej służyć beneficjentom. Nowa wersja serwisu oferuje prostsze menu, lepszą nawigację, odświeżoną grafikę oraz łatwiejszy dostęp do ważnych informacji i dokumentów. Strona jest również bardziej przystępna dla użytkowników o różnym poziomie doświadczenia z technologiami internetowymi. Każdy zainteresowany może także skorzystać z przewodnika wideo.
Podsumowując, fundusze ochrony środowiska koncentrują się na ulepszaniu dostępu do informacji i wsparcia dla beneficjentów programów ekologicznych.
Na początku 2024 roku, po okresie ograniczonych wyprzedaży spowodowanych pandemią COVID-19, dealerzy samochodowi ponownie oferują atrakcyjne rabaty na samochody elektryczne. Jest to korzystny moment na zakup nowego pojazdu. Program „Mój Elektryk” oferuje wsparcie finansowe dla kupujących elektryki – do 27 000 zł dla osób prywatnych kupujących samochody osobowe oraz do 70 000 zł dla przedsiębiorców nabywających pojazdy ciężarowe do 3,5 tony. Te dofinansowania, w połączeniu z rabatami na modele z 2023 roku, mogą znacznie zmniejszyć koszty zakupu.
Obecnie obowiązujące zasady rozliczeń mikroinstalacji fotowoltaicznych (net-billing) promują autokonsumpcję, której znacznym udziałem może być pojazd elektryczny będący swego rodzaju magazynem energii na kołach. Średnie zużycie energii przez samochód elektryczny wynosi około 13-20 kWh na 100 km, co przekłada się na koszt 15-30 zł za ładowanie w domu. Ładowanie w pełni z energii solarnej może obniżyć te koszty do zera.
Dodatkowo, samochody elektryczne są tańsze w eksploatacji niż pojazdy spalinowe, ponieważ ich konstrukcja jest prostsza i wymagają rzadszych przeglądów. To sprawia, że w dłuższej perspektywie są one bardziej ekonomiczne .
Od 29 stycznia 2024 roku Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach rozpoczyna proces przyjmowania zgłoszeń do programu „Poprawa Jakości Powietrza w obiektach użyteczności publicznej zlokalizowanych w województwie śląskim”. Nabór wniosków potrwa do 29 marca 2024 roku. W ramach tego programu, finansowane będą projekty związane z demontażem starych, nieefektywnych systemów ogrzewania opalanych węglem. W zamian, możliwe będzie uzyskanie wsparcia na zakup i instalację nowoczesnych rozwiązań takich jak pompy ciepła, kotły na biomasę lub podłączenie do miejskiej sieci cieplnej, które będą wykorzystywane do ogrzewania lub dostarczania ciepłej wody użytkowej. Ponadto, w ramach programu przewidziano możliwość dofinansowania zakupu i montażu mikroinstalacji fotowoltaicznych, które będą mogły zasilać pompy ciepła, a także zakupu i montażu systemów magazynowania energii i zaawansowanych systemów sterowania. Dodatkowe wsparcie obejmie także modernizację istniejących instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej oraz prace termoizolacyjne budynków.
Za treści przedstawione w programie dofinansowanym ze środków WFOŚiGW w Katowicach odpowiedzialność ponosi Redakcja.
Jak podaje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wprowadzone zostaną zmiany w Programie „Czyste Powietrze”. Ma to związek z pompami ciepła, które w rzeczywistości nie spełniają deklarowanych w karcie produktu i etykiecie energetycznej parametrów – mówi Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).
Są dodatkowe wymogi dla pomp ciepła, które z uwzględnieniem okresu przejściowego, zaczną obowiązywać 1 kwietnia 2024 roku.
W związku z niepokojącymi działaniami na polskim rynku oraz w programie „Czyste Powietrze” (PPCP), Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), współpracując z przedstawicielami branży oraz stroną społeczną, wprowadza dodatkowe wymogi dla źródeł ciepła, które mogą stanowić koszt kwalifikowany.
Zmiany dotyczące kotłów: Podobnie jak w przypadku pomp ciepła, zmiany dotkną również kotłów zgazowujących drewno i kotłów na pellet. Te urządzenia będą musiały być wybierane wyłącznie spośród tych, które znajdują się na listę zielonych urządzeń i materiałów (ZUM), bez planowanej zmiany dotychczasowych wymogów programu.
Nowe regulacje dla pomp ciepła: Od 1 kwietnia 2024 roku, do dofinansowania w ramach PPCP będą kwalifikowane jedynie pompy ciepła, których parametry techniczne zostały potwierdzone badaniami w niezależnych, akredytowanych laboratoriach w UE lub EFTA. Ważne jest, aby wyniki tych badań były zgodne z informacjami w karcie produktu i etykiecie energetycznej.
Planowane wymogi techniczne dot. pomp ciepła, które będą umieszczone w zaktualizowanych załącznikach 2/2a/2b do PPCP
Pompa ciepła powietrze/woda
Pompy ciepła muszą spełniać w odniesieniu do ogrzewania pomieszczeń wymagania klasy efektywności energetycznej minimum A+ (dotyczy klasy energetycznej wyznaczanej w temperaturze zasilania 55oC), na podstawie karty produktu i etykiety energetycznej.
W przypadku montażu zestawu, musi on spełniać wymagania klasy efektywności energetycznej minimum A+.
Wymogi dla pompy ciepła powietrze/woda określone w rozporządzeniach 811/2013, 813/2013, muszą zostać potwierdzone badaniami wykonanymi przez laboratorium, zlokalizowane na terytorium jednego z państw EU lub EFTA, posiadające akredytację w odniesieniu do normy ISO/IEC 17025 oraz stosujące akredytowane metody badawcze zgodne z normami EN 14511, EN 14825, EN 12102. Badania te powinny być zgodne z ww. normami, co jest potwierdzone w raporcie z tych badań. Spełnienie ww. wymogów i norm weryfikowane
i potwierdzane jest wpisem urządzenia na listę ZUM.
Kwalifikowane do dofinansowania pompy ciepła powietrze/woda (również
w zestawie) muszą być wpisane na listę ZUM.
Niskotemperaturowe pompy ciepła nie są kwalifikowane do dofinansowania.
Pompa ciepła powietrze/woda o podwyższonej klasie efektywności energetycznej
Pompy ciepła muszą spełniać w odniesieniu do ogrzewania pomieszczeń wymagania klasy efektywności energetycznej minimum A++ (dotyczy klasy energetycznej wyznaczanej w temperaturze zasilania 55oC), na podstawie karty produktu i etykiety energetycznej.
W przypadku montażu zestawu, musi on spełniać wymagania klasy efektywności energetycznej minimum A++.
Wymogi dla pompy ciepła powietrze/woda o podwyższonej klasie efektywności energetycznej określone w rozporządzeniach 811/2013, 813/2013, muszą zostać potwierdzone badaniami wykonanymi przez laboratorium, zlokalizowane na terytorium jednego z państw EU lub EFTA, posiadające akredytację w odniesieniu do normy ISO/IEC 17025 oraz stosujące akredytowane metody badawcze zgodne z normami EN 14511, EN 14825, EN 12102. Badania te powinny być zgodne z ww. normami, co jest potwierdzone w raporcie z tych badań. Spełnienie ww. wymogów i norm weryfikowane i potwierdzane jest wpisem urządzenia na listę ZUM.
Kwalifikowane do dofinansowania pompy ciepła powietrze/woda
o podwyższonej klasie efektywności energetycznej (również w zestawie) muszą być wpisane na listę ZUM.
Niskotemperaturowe pompy ciepła nie są kwalifikowane do dofinansowania.
Pompa ciepła powietrze/powietrze
Pompy ciepła muszą spełniać w odniesieniu do ogrzewania pomieszczeń wymagania klasy efektywności energetycznej minimum A+ (dla klimatu umiarkowanego),na podstawie karty produktu i etykiety energetycznej.
Wymogidla pompy ciepła powietrze/powietrze określone w rozporządzeniach 626/2011 i 206/2012, muszą zostać potwierdzone badaniami wykonanymi przez laboratorium, zlokalizowane na terytorium jednego z państw EU lub EFTA, posiadające akredytację w odniesieniu do normy ISO/IEC 17025 oraz stosujące akredytowane metody badawcze zgodne z normami EN 14511, EN 14825,
EN 12102. Badania te powinny być zgodne z ww. normami, co jest potwierdzone w raporcie z tych badań. Spełnienie ww. wymogów i norm weryfikowane
i potwierdzane jest wpisem urządzenia na listę ZUM.
Kwalifikowane do dofinansowania pompy ciepła powietrze/powietrze muszą być wpisane na listę ZUM.
Gruntowa pompa ciepła o podwyższonej klasie efektywności energetycznej
Pompy ciepła muszą spełniać w odniesieniu do ogrzewania pomieszczeń wymagania klasy efektywności energetycznej minimum A++ (dotyczy klasy energetycznej wyznaczanej w temperaturze zasilania 55oC), na podstawie karty produktu i etykiety energetycznej.
W przypadku montażu zestawu, musi on spełniać wymagania klasy efektywności energetycznej minimum A++.
Wymogi dla gruntowej pompy ciepła o podwyższonej klasie efektywności energetycznej określone w rozporządzeniach 811/2013, 813/2013, muszą zostać potwierdzone badaniami wykonanymi przez laboratorium, zlokalizowane na terytorium jednego z państw EU lub EFTA, posiadające akredytację w odniesieniu do normy ISO/IEC 17025 oraz stosujące akredytowane metody badawcze zgodne z normami EN 14511, EN 15879, EN 14825, EN 12102. Badania te powinny być zgodne z ww. normami, co jest potwierdzone w raporcie z tych badań. Spełnienie ww. wymogów i norm weryfikowane i potwierdzane jest wpisem urządzenia na listę ZUM.
Kwalifikowane do dofinansowania gruntowe pompy ciepła o podwyższonej klasie efektywności energetycznej (również w zestawie) muszą być wpisane na listę ZUM.
Niskotemperaturowe pompy ciepła nie są kwalifikowane do dofinansowania.
Pompy ciepła do ciepłej wody użytkowej
Pompy ciepła w odniesieniu do wytwarzania ciepłej wody użytkowej muszą spełniać wymagania klasy efektywności energetycznej minimum A, na podstawie karty produktu i etykiety energetycznej.
Wymogi dla pompy ciepła do cwu określone w rozporządzeniach 812/2013, 814/2013, muszą zostać potwierdzone badaniami wykonanymi przez laboratorium, zlokalizowane na terytorium jednego z państw EU lub EFTA, posiadające akredytację w odniesieniu do normy ISO/IEC 17025 oraz stosujące akredytowane metody badawcze zgodne z normami EN 16147, EN 14825,
EN 12102. Badania te powinny być zgodne z ww. normami, co jest potwierdzone w raporcie z tych badań. Spełnienie ww. wymogów i norm weryfikowane i potwierdzane jest wpisem urządzenia na listę ZUM.
Kwalifikowane do dofinansowania pompy ciepła do ciepłej wody użytkowej muszą być wpisane na listę ZUM.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach
Dokumentacja i raporty badań: Wszystkie pompy ciepła obecnie znajdujące się na liście ZUM będą wymagały uzupełnienia dokumentacji o raport z przeprowadzonych badań, który będzie dostępny w języku polskim lub w wersji tłumaczonej.
Weryfikacja pompy ciepła: W okresie przejściowym do 1 kwietnia 2024 roku, Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB) będzie odpowiedzialny za weryfikację spełnienia nowych wymogów PPCP przez pompy ciepła wpisane na listę ZUM.
Zasady dotyczące typoszeregów pomp ciepła: Dla typoszeregów pomp ciepła obowiązują szczegółowe zasady dotyczące raportów z badań. W przypadku typoszeregu obejmującego do 5 podtypów urządzeń, wystarczy raport dla jednej pompy ciepła. Dla typoszeregów z większą liczbą podtypów, wymagane jest przedstawienie raportu dla co najmniej jednego urządzenia na każde 5 podtypów.
Podsumowanie: Te zmiany mają na celu ochronę beneficjentów programu „Czyste Powietrze” przed wprowadzaniem w błąd przez producentów lub sprzedawców, a także zapewnienie, że dofinansowanie będzie przeznaczone tylko na urządzenia o potwierdzonej jakości. Jest to krok naprzód w zwiększaniu wiarygodności i efektywności stosowanych technologii grzewczych, co przyczynia się do poprawy jakości powietrza i promowania zrównoważonego rozwoju.
