Rok 2022 jest między innymi Rokiem Botaniki. Mija bowiem 100 lat od założenia Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Będąc jego członkiem, pozwolę sobie w tym roku przybliżyć więcej gatunków takich naszych zielonych sąsiadów. W czterdziestym epizodzie poznamy szałwię łąkową – Salvia pratensis z rodziny jasnotowatych-Lamiaceae.

Bohaterkę tego filmu spotkałem na stokach wzgórza Grodzisko w Libiążu. Dominuje typowa forma o kwiatach niebieskich. Sporadycznie trafiają się osobniki o kwiatach różowych.

Podziwiając tę ślicznotkę, posłuchajcie kilku najważniejszych informacji. Z natury występuje na murawach kserotermicznych. Jest też traktowana jako roślina ozdobna. Trafia między innymi do mieszanek nasion do tworzenia modnych ostatnio kwietnych łąk. Przywabia motyle i pszczoły. Te jednak mają pewne trudności z dotarciem do nektaru.

Jest jako takim ziółkiem, substytutem szałwii lekarskiej. Po prostu ma status gorszego sortu. Obecnie co najwyżej zaleca się używać jej do płukania gardła oraz okładania wrzodów i ran. Można nią czyścić zęby. Ponadto sprawdza się w roli niszowej przyprawy. I to by było na tyle.

I na zakończenie tradycyjna mantra. Co do reszty szukajcie, a znajdziecie. W gruncie rzeczy najważniejsze jest wiedzieć, jak ta roślina wygląda, bo nigdy nie wiadomo kiedy taka wiedza może się przydać.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Rok 2022 jest między innymi Rokiem Botaniki. Mija bowiem 100 lat od założenia Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Będąc jego członkiem, pozwolę sobie w tym roku przybliżyć więcej gatunków takich naszych zielonych sąsiadów. W trzydziestym dziewiątym epizodzie poznamy zimowit jesienny – Colchicum autumnale z rodziny zimowitowatych.

U zarania mojej przygody z botaniką należał on do rodziny liliowatych. Tę jednak kilka lat temu rozmieniono na mniejsze rodziny.

Najważniejszą cechą tego gatunku jest jesienne kwitnienie oraz wiosenne i letnie owocowanie. Zdjęcia do tego filmu wykonałem na zachód od Krakowa. Szczegółową lokalizację muszę z pewnych względów utajnić. Będzie jednak podpowiedź. Jest ona opublikowana w czasopiśmie Chrońmy Przyrodę Ojczystą pod koniec drugiej połowy pierwszej dekady tego wieku.

Ta osobliwa roślina ma spore znaczenie gospodarcze. Jedno jest pewne, nie nadaje się do użytku domowego jako ziółko. To po prostu potencjalny surowiec dla przemysłu farmaceutycznego.

Z racji toksyczności tego gatunku tradycyjną mantrę muszę sobie odpuścić. Można go podziwiać, uprawiając w ogrodzie. Można także udać się do Miejskiego Ogrodu Botanicznego w Zabrzu. Osobiście spotkałem go jeszcze na terenie Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Rok 2022 jest między innymi Rokiem Botaniki. Mija bowiem 100 lat od założenia Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Będąc jego członkiem, pozwolę sobie w tym roku przybliżyć więcej gatunków takich naszych zielonych sąsiadów. W trzydziestym ósmym epizodzie poznamy czyśćca błotnego – Stachys palustris z rodziny jasnotowatych- Lamiaceae.

Naszego bohatera filmowałem w Zatorze, Jaworznie między innymi blisko rynku oraz w Chrzanowie. Wszędzie wygląda tak samo.

Nazwa tego gatunku pojawia się w dorobku filmowym zmarłego w tajemniczych okolicznościach Adolfa Kudlińskiego. Co tam było w tle, pokazywałem w epizodzie trzydziestym siódmym.

Prawdziwy czyściec błotny wygląda tak jak na załączonych obrazkach i ma znacznie węższy zakres zastosowań, chociaż także jest niezłym ziółkiem.

Zacznijmy od tego, że jego kłącza były jadane jako warzywo. Z kolei ziele stosowano w medycynie ludowej przy anginie i alergiach. Było ono też używane jako lek uspokajający, przeciwzapalny. Poza tym, jak wiele prezentowanych w tym cyklu roślin reprezentuje grupę, do rany przyłóż.

Ciekawostką jest to, że z nasion tłoczono oliwę wysokiej jakości. Jest on także rośliną barwierską oraz miododajną.

I na zakończenie tradycyjna mantra. Co do reszty szukajcie, a znajdziecie. W gruncie rzeczy najważniejsze jest wiedzieć, jak ta roślina wygląda, bo nigdy nie wiadomo kiedy taka wiedza może się przydać.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Rok 2022 jest między innymi Rokiem Botaniki. Mija bowiem 100 lat od założenia Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Będąc jego członkiem, pozwolę sobie w tym roku przybliżyć więcej gatunków takich naszych zielonych sąsiadów. W trzydziestym siódmym epizodzie poznamy krwawnicę pospolitą – Lythrum salicaria z rodziny krwawnicowatych-Lythraceae.

Naszą bohaterkę sfilmowałem w Jaworznie oraz w Warszawie. Przyglądając się jej, to w ogóle to w szczególe proszę o wysłuchanie kilku najważniejszych informacji w tle.

Zacznijmy od tego, że zmarły w tajemniczych okolicznościach Adolf Kudliński w jednym ze swoich filmów opowiadając o zaletach czyśćca błotnego, pokazuje w tle naszą bohaterkę. Ja w tym momencie poczułem się jak filmoznawca, któremu ktoś, prezentując na przykład dorobek Sophii Loren, pokazuje w tle dokonania Giny Lollobrygidy.

Nie wnikam w to, czy autor pomylił nazwę, co czasami mu się zdarzało, czy też opowiadał o prawdziwych właściwościach czyśćca błotnego. Moje wybrane informacje o właściwościach leczniczych krwawnicy pospolitej są zgodne z prezentowanym wizerunkiem. Warto jeszcze wspomnieć, że na naszym bliskim wschodzie rośnie krwawnica rózgowata, która co do właściwości leczniczych jest tożsamą krwawnicą pospolitą.

W lecznictwie stosuje się jej korzenie oraz ziele. To lek ściągający przy dyzenterii i tyfusie brzusznym. Jest środkiem przeciwbólowym przy kolkach żołądkowych.

Poza tym nazwa rodzaju zobowiązuje. Stosowano ją przy wszelkich krwawieniach zewnętrznych – do rany przyłóż oraz krwotokach z dróg rodnych.

Z bogactwa innych zastosowań leczniczych warto jeszcze odnotować stosowanie jako leku wykrztuśnego przy chorobach górnych dróg oddechowych, jako leku moczopędnego oraz jako leku uspokajającego przy migrenach i epilepsji.

Poza tym jest znakomitą ozdobą ogrodów, szczególnie tych z oczkiem wodnym oraz rośliną miododajną.

I na zakończenie tradycyjna mantra. Co do reszty szukajcie, a znajdziecie. W gruncie rzeczy najważniejsze jest wiedzieć, jak ta roślina wygląda, bo nigdy nie wiadomo kiedy taka wiedza może się przydać.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Rok 2022 jest między innymi Rokiem Botaniki. Mija bowiem 100 lat od założenia Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Będąc jego członkiem, pozwolę sobie w tym roku przybliżyć więcej gatunków takich naszych zielonych sąsiadów. W trzydziestym szóstym epizodzie proponuję zapoznać się z tarczownicą tarczowatą – Darmera peltata z rodziny skalnicowatych – Saxifragaceae. Podziwiajmy jej okazałe liście.

Z bohaterką tego filmu widzieliśmy się na terenie parku Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Mój pobyt w tym miejscu miał związek z udziałem w 59 zjeździe Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Przy okazji celebrowaliśmy setną rocznicę jego istnienia. W dniach 27 czerwca do 2 lipca miałem okazję promować ten cykl filmów na rok botaniki. Miałem też swoje 20 minut, aby opowiedzieć o własnych badaniach mykologicznych.

Nasza bohaterka w swojej amerykańskiej ojczyźnie zamieszkuje mokradła. Tutaj widać, że duża ilość wody nie jest jej potrzebna do szczęścia. To trwała bylina rabatowa, która w małych grupach tworzy mocny akcent w ogrodzie. Aby pokazać pełnię swoich możliwości, wymaga gleby żyznej, próchniczej. Może zajmować większe powierzchnie lub tworzyć wyraźną ramę dla drobiazgu umieszczanego pośrodku.

Jej niewątpliwą ozdobą są duże tarczowate liście o średnicy do 40 centymetrów. Zakwita wiosną przed rozwojem liści i to też jest jakiś walor. W toku wegetacji pojawiają się niewielkie owoce. Jednakże liście ze swoimi grubymi ogonkami są najważniejsze. Zanim zdecydujecie się na kupno sadzonki, zastanówcie się, czy macie dostatecznie dużo miejsca.

Niestety, nie natrafiłem na informację, czy jest ona ziołem, czy też rośliną jadalną. Po prostu zdobi i już.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Rok 2022 jest między innymi Rokiem Botaniki. Mija bowiem 100 lat od założenia Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Będąc jego członkiem, pozwolę sobie w tym roku przybliżyć więcej gatunków takich naszych zielonych sąsiadów. W trzydziestym piątym epizodzie proponuję zapoznać się z dwoma gatunkami z rodziny selerowatych.

Tytułowy szalej i marek w jednym stali jeziorku, jeziorku Powsińskim w Warszawie. Szalej jest jadowity a marek szerokolistny. Obydwa gatunki to takie wodniki szuwarki, nierzadko rosnące bardzo blisko siebie.

Przyjrzyjmy się uważnie pierwszemu bohaterowi. Dopiero tutaj w mojej ponad półwiekowej przygodzie z botaniką mogłem obejrzeć go w realu. Ten straszny zakapior nosi łacińską nazwę Cicuta virosa. Z charakterystycznych elementów wyglądu zewnętrznego zwracamy uwagę na dwu lub trzykrotnie pierzastosieczne liście.

Ich odcinki są na brzegach ostro piłkowane. Kwiaty są zebrane w baldachy złożone z wielu szypuł. Na szczytach szypuł znajdują się baldaszki. Z racji toksyczności roślinę najlepiej podziwiać z oddali. Dlatego pominę dostępny w literaturze opis ostatnich chwil życia od spożycia do śmierci. Wbrew popularnej legendzie nie był on składnikiem ostatniego napoju Sokratesa.

Tu nad jeziorkiem Powsińskim towarzyszył mu marek szerokolistny – Sium latifolium. Wyróżniają go liście pojedynczo pierzaste. Ich odcinki są lancetowate, ich brzegi ostro piłkowane. Kwiaty także tworzą baldach złożony. W odróżnieniu od poprzednika pod szypułami znajdują się listki zwane pokrywami a pod baldaszkami pokrywki. Chociaż marek nie jest trujący także, powinno się go podziwiać z daleka, jako że nie nadaje się do spożycia.

I znowu nie będzie tradycyjnej mantry. Ten film powstał niejako na życzenie. W bijącym rekordy popularności siódmym epizodzie tego cyklu, którego bohaterem jest podagrycznik pospolity, pojawiło się pytanie, jak tę roślinę odróżnić od szaleju. To bardzo rozsądna postawa, albowiem rozpoczynając przygodę z konsumpcją zielonej dziczyzny, należy zachowywać należytą ostrożność, a nawet tępożność. Teraz wszystko powinno być jasne.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Rok 2022 jest między innymi Rokiem Botaniki. Mija bowiem 100 lat od założenia Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Będąc jego członkiem, pozwolę sobie w tym roku przybliżyć więcej gatunków takich naszych zielonych sąsiadów. W trzydziestym czwartym epizodzie proponuję zapoznać się z parzydłem leśnym – Aruncus sylvestris z rodziny różowatych. Tu i owdzie w literaturze naukowej, popularnej oraz ofercie szkółek występuje pod drugą łacińską nazwą – Aruncus dioicus.

Z natury najczęściej występuje w południowej części Polski, ale i tutaj próżno szukać go po lasach. Tamże jest objęte ochroną. Jest często uprawiane jako znakomita ozdoba ogrodów. W tym filmie na początku pokazujemy go z parku Zielona w Jaworznie. Przy tej okazji warto wspomnieć, że jest ono charakterystycznym składnikiem lasów jaworowych, które jak głosi legenda, porastały ten teren, a zostały „zniknięte” przez herbowych drwali.

Odmiany ozdobne mogą wyglądać bardziej puszyście i kompaktowo tak jak te, które widać pod murem na terenie opactwa w Tyńcu.

Na tle roślin uprawianych w Miejskim Ogrodzie Botanicznym w Zabrzu warto wspomnieć o bardzo drobnych kwiatach. Osiągają one do czterech milimetrów średnicy. Zebrane są w wiechy, które przewieszają się na wierzchołkach. Jest to roślina dwupienna. Znaczy się osobno mamy okazy męskie, osobno żeńskie. Te tutaj to chłopaki.

Na tle żeńskich okazów uprawianych w parku w Chrzanowie trzeba zauważyć duże walory dekoracyjne parzydła. Przy okazji widać, że damy są bielsze. Najlepiej sprawdza się w cieniu drzew. Raz sadzisz, potem masz. W porze kwitnienia rozjaśnia tę przestrzeń. Mrozy jej niestraszne. Gorzej, gdy brakuje wody. Preferuje gleby z próchnicą.

Z natury to góral. Jednakże na nizinach także może być uprawiany, co widać na przykładzie roślin z Ogrodu Botanicznego w Warszawie. Tutejsze dziewczyny owocują. Na zakończenie nie będzie tradycyjnej mantry, ponieważ nasz bohater nie ma zastosowania medycznego. I jeszcze jedno, wbrew nazwie przy dotknięciu nie parzy, tak jak mogłaby to sugerować nazwa.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]