Ślady kultu zmarłych sięgają epoki paleolitu (25 tysięcy lat temu) i charakterystyczne są dla wszystkich kultur. W XIX wieku w Polsce kultywowano stary zwyczaj, sięgający czasów pogańskich, rzucania na groby gałązek mających symbolizować dorzucanie drewna podczas palenia zwłok.
Słowianie w czasach przedchrześcijańskich spalali na stosie swoich zmarłych, odzianych w najlepsze szaty, przyozdobionych w biżuterię, wyposażonych w przedmioty codziennego użytku, z rzadka też w broń. Prochy w glinianych naczyniach zwanych popielnicami chowano w grobach lub też spalone szczątki składano bezpośrednio do ziemi (tzw. groby jamowe). Groby pokrywano konstrukcjami kamiennymi lub pojedynczymi głazami.
Wielką rzadkością w grobach popielnicowych na terenie Polski jest odnalezienie niespalonej czaszki dziecka w Ciążeniu (pow. Słupca). To pochówek z tzw. okresu halsztackiego (700-400 lat p.n.e.). Prowadzący badania archeolodzy uznają, że to pierwszy tego typu przypadek znany z terenów Polski.
Chrześcijaństwo nie pochwalało kremacji. Uważano bowiem, że ciało jest uświęcone przez przyjęcie sakramentów, jest ono jednością z duszą zamieszkującą je za życia, a Jezus został pochowany a nie skremowany. Ponadto ciałopalenie utożsamiano z obrzędami pogańskimi.
Współcześnie kościół akceptuje kremację zwłok.
Prawo dopuszcza przechowywanie szczątek ze spopielenia zwłok w tzw. kolumbariach czyli umyślnych budowlach cmentarnych. W ten sposób grzebano zmarłych już w I w. p.n.e. w Rzymie za czasów cesarza Augusta. Nie jest możliwe przechowywanie urn poza cmentarzem, nie można rozsypywać prochów zmarłych ani tez rozsypywać prochów do morza.
Pierwsze kolumbarium w Jaworznie pobudowano na cmentarzu komunalnym w Szczakowej w 2014 r. Składa się na niego pięć wolnostojących kolumbariów, każde z 18 niszami na urny. Są one zamykane płytami granitowymi. Złożono tam do dzisiaj 41 urn, wypełniając jedno kolumbarium, w każdej niszy po dwie urny i w kolejnym kolumbarium pięć nisz po jednej urnie. Niebawem ma powstać kolumbarium na cmentarzu komunalnym w Wilkoszynie. Ma mieć ono taki sam kształt jak to na cmentarzu w Szczakowej. Będzie miało 12 nisz na urny. Ela Bigas
