Polskie prawo przewiduje pięć sytuacji, w których dłużnik może trafić do więzienia za nieuregulowane zobowiązania finansowe. Przypadki te określa Kodeks karny, Kodeks karny skarbowy oraz Kodeks wykroczeń. Poznaj sytuacje, za które grozi odsiadka.
Więzienie za długi?
Niespłacone zobowiązanie finansowe, na przykład pod postacią pożyczki bez dodatkowych zaświadczeń, pożyczek na raty czy kredytów, może przysporzyć wiele problemów. Istnieją sytuacje, w których za nieuregulowane długi grozi więzienie. Przepisy prawne zawarte w:
- Kodeksie karnym,
- Kodeksie karnym skarbowym,
- Kodeksie wykroczeń.
przewidują kilka podstawowych sytuacji, które są jednoznaczne z odsiadką za długi.
Samo posiadanie długu nie może być przyczyną pozbawienia wolności. Polskie prawo wyróżnia pięć przypadków związanych z nieuregulowaniem długów, za które można trafić do więzienia. Zaliczyć do nich można:
- zaciągnięcie zobowiązania finansowego w wyniku oszustwa, czyli wyłudzenie kredytu,
- wyzbywanie się majątku podczas egzekucji windykacyjnej bądź komorniczej,
- uchylanie się od alimentów,
- uchylanie się od podatku,
- niezapłacenie grzywny.
Odsiadka za długi – wyłudzenie kredytu lub pożyczki
Zgodnie z art. 297§1 Wyłudzenie kredytu Kodeksu karnego, do więzienia można trafić za wyłudzenie:
- kredytu,
- pożyczki pieniężnej,
- poręczenia,
- gwarancji,
- akredytywy,
- dotacji,
- subwencji,
- potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji,
- instrumentu płatniczego,
- zamówienia publicznego.
Ten, kto w celu wzbogacenia siebie bądź kogoś innego, poświadcza nieprawdę w banku lub innym organie uprawnionym do dysponowania środkami publicznymi, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Oznacza to, że zaciągniecie któregoś z wyżej wymienionych zobowiązań na inną osobę lub poświadczenie nieprawdy, na przykład poprzez przedstawienie fałszywych oświadczeń o dochodach, skutkuje karą pozbawienia wolności.
Więzienie za długi – wyzbywanie się majątku
Art. 300§1 Utrudnianie zaspokojenia wierzyciela Kodeksu karnego przewiduje, iż za wyzbywanie się majątku przez dłużnika, któremu grozi niewypłacalność bądź upadłość, sąd może orzec wyrok skazujący na 3 lata pozbawienia wolności. Taka kara grozi dłużnikowi, jeżeli udaremnia bądź uszczupla zaspokojenie roszczeń u swojego wierzyciela poprzez:
- usuwanie,
- ukrywanie,
- zbywanie,
- darowanie,
- niszczenie,
- rzeczywiste bądź pozorne obciążenie lub uszkadzanie składników swojego majątku.
Zgodnie z art. 300§2 dłużnik, który dopuszcza się wyżej wymienionych sytuacji w celu udaremnienia wykonania wyroku sądowego bądź innego organu państwowego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Jeżeli ma miejsce sytuacja, iż dłużnik dopuścił się czynu określonego w art. 300§1 i czyn ten wyrządził szkody kilku wierzycielom, dłużnik podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
Do sytuacji określonych w art. 300§1 zaliczyć można m.in. następujące działania dłużnika:
- nieformalna sprzedaż majątku oraz ukrywanie środków uzyskanych z tego tytułu,
- formalne pomniejszenie posiadanych dóbr – przepisanie majątku na członka rodziny,
- przekazanie majątku na określony czas rodzinie lub znajomym oraz chęć udowodnienia, iż nie należał on do dłużnika,
- zaniżenie otrzymywanego dochodu: kwota wolna od zajęcia umieszczona na umowie, reszta wypłaty otrzymywana “pod stołem”.
Za długi do więzienia – uchylanie się od alimentów
Już w pierwszym półroczu 2018 roku kwota, na którą opiewają niezapłacone w Polsce alimenty, wynosiła 11, 9 mld zł. Takie dane przedstawia Raport BIG. W BIG InfoMonitor do lipca 2018 roku grono dłużników alimentacyjnych powiększyło się aż o 3 proc.
Przepisy prawne określone w art. 209 Uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego Kodeksu karnego zakłada, iż dłużnik uchylający się od płacenia alimentów co do wysokości ustalonej przez sąd bądź inny uprawniony organ, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności bądź pozbawienia wolności do roku.
Nie wolno zapomnieć, iż kara ta znajdzie swoje zastosowanie, jeżeli wysokość powstałych zaległości z nieuregulowania alimentów jest równa wartości minimum trzech świadczeń okresowych. Dłużnik może również zostać pozbawiony wolności, jeżeli opóźnienie świadczenia innego niż okresowe, wynosi przynajmniej trzy miesiące.
Jeżeli ma miejsce sytuacja określona w art. 209§1, a jej skutkiem jest narażanie osoby uprawnionej do świadczenia alimentacyjnego na niemożliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia bądź pozbawienia wolności do 2 lat.
Odsiadka za długi – niezapłacenie grzywny
W przypadku niezapłacenia grzywny dłużnik może trafić do więzienia, jednak nie następuje to od razu po przekroczeniu ustalonego terminu zapłaty. Po pierwsze, niespłacony dług musi wynosić min. 500 zł. Po drugie, dłużnik może zostać pozbawiony wolności, jeżeli egzekucja windykacyjna lub komornicza okaże się bezskutecznym procesem, a zadłużony dodatkowo nie wyrazi zgody na podjęcie się prac społecznych. Dopiero wtedy dłużnik może trafić do więzienia, jednak nie dłużej niż na 30 dni. Jeden dzień aresztu jest równoznaczny grzywnie od 20 do 150 zł. Przepisy te określa art. 25§1 i 2 Kodeksu wykroczeń.
Czy za długi można iść do więzienia – uchylanie się od podatku
Uchylanie się od podatku może przybrać charakter dwóch różnych przestępstw. Jeżeli płatnik nieustannie spóźnia się z regulowaniem opłaty za podatek, popełnia wykroczenie skarbowe. Grozi za nie kara grzywny.
Dłużnik może trafić do więzienia dopiero w momencie, w którym uchylanie się od podatku staje się przyczyną narażenia Skarbu Państwa na straty. Taką sytuację określa art. 54 Kodeksu karnego skarbowego.
Art. 54. § 1. Podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie,podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
