W kolejnym artykule cofam się do przeszłości, zarazem nawiązując do współczesności. Pozwolę sobie zwrócić uwagę na trawy oraz tworzone przez nie zbiorowiska. Maja one bowiem bardzo duże znaczenie gospodarcze. Niestety w ostatnich latach popadły w straszną niełaskę, o czym świadczy zarastanie muraw przez formacje krzewiaste oraz inwazyjne amerykańskie nawłocie. Bardzo dobrze widać to było na przykładzie terenów położonych na północ od Jelenia, które przemierzałem 4 listopada ubiegłego roku. Mają one wciąż spory potencjał gospodarczy, ale niestety nikt nie ma śmiałości z niego skorzystać, a wiadomym jest, że wydzieranie go spod skutków spontanicznej sukcesji z roku na rok będzie coraz trudniejsze.

Nie taka puszczalska rodzina

Właściwie prawie wszyscy wiedzą, jak wygląda trawa. To coś o smukłych, dętych, owalnych łodygach z płaskimi blaszkami liściowymi. Dla odróżnienia turzyce mają łodygi na przekroju trójkątne. Niepozorne kwiaty traw składają się z plew, plewek, łuszczek pomiędzy którymi skrywają się niepozorne pręciki i słupki. Według teorii Schustera plewki to elementy okwiatu zewnętrznego, łuszczki to elementy okwiatu wewnętrznego. Współcześni badacze kwiat zaczynają liczyć dopiero od łuszczek. Wszystko jest silnie zredukowane, ponieważ trawy powierzają swój pyłek wiatrowi, zatem nie muszą wabić zapylaczy.

Pierwsze trawy pojawiły się około 130 mln. lat temu w kredzie. Były to rośliny zielne. Dość dobrze rozwijały się w dalszych latach trzeciorzędu na polanach śródleśnych, ale rajem dla nich była dopiero epoka lodowcowa z na przemian pojawiającymi się glacjałami i interglacjałami. W toku burzliwych dziejów powstało sporo gatunków traw. Ich liczbę szacuje się na 8 – 10 tysięcy. Poza tym, stwierdzono co najmniej 2 tysiące mieszańców między gatunkowych a nawet między rodzajowych. Bardzo dobrze zbadanym przypadkiem są krzyżówki życicy z kostrzewami. Celową krzyżówką jest mieszaniec pszenicy i żyta.

Memento

Z Polski znamy około 200 gatunków zgrupowanych w 56 rodzajach. Wśród nich jest pewien gatunek inwazyjny. To stokłosa spłaszczona – Bromus carinatus. Od pewnego czasu rozprzestrzeniają się miłki. Tereny zdegradowane w pierwszej kolejności opanowuje trzcinnik piaskowy. Jak zaznaczyłem w główce większość jaworznickich zbiorowisk trawiastych uległo degradacji poprzez porzucenie. Czasami zniszczenia dokonuje się w procesie poprawy warunków gospodarowania. Taki los spotkał zbiorowiska trawiaste w rejonie Górki. W rejonie Geosfery zatrudniono już kosiarki marki owca, ale jest to kropla w morzu potrzeb.

Wszystkie zbiorowiska łąkowe w naszym kraju są uważane za sztuczne i jako takie muszą być utrzymywane poprzez prowadzenie na nich gospodarki rolnej. O uroku łąki decydują nie tylko trawy ale i liczne rośliny dwuliścienne. I pomyśleć, że w najbliższym czasie znowu one zapłoną żywym ogniem w procesie pseudo użyźniania. W doświadczeniach po kilku latach tak prowadzonej gospodarki na łąkach wyginęły wszystkie smaczne trawy a ostał się jeno perz, śmiałek darniowy i byliny o głęboko schowanych kłączach tradycyjnie przez wypasane zwierzęta omijane. A wiosna już się zbliża, już puka do naszych drzwi. Właśnie w Chrzanowie zakwitł oczar japoński, ale chińczyk jeszcze śpi.